Ρόδος… ο πιο διάσημος αρχαίος πυγμάχος και ο Κολοσσός της Ρόδου, οι Ιωαννίτες ιππότες και η μεσαιωνική πόλη, η Λίνδος και η Ακρόπολη, οι πεταλούδες και το ενυδρείο, τα ροδίτικα πιάτα και φυσικά τα παραδοσιακά γλυκά… Όλα αυτά στο νέο μας άρθρο, παρέα με το Εδεσματολόγιον Ρόδου των Εκδόσεων Σαββάλας μαζί με συνταγή για ροδίτικα απιδάκια με καρύδι!

Η ιστορία της Ρόδου και των Δωδεκανήσων ξεκινά πάρα πολύ παλιά. Στο βιβλίο Εδεσματολόγιον Ρόδου (2012) των Νάντια Σαραντόπουλου και Γιάννη Σαραντόπουλου βρήκαμε πολλές εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ιστορικές πληροφορίες. Μάθαμε πως τα Δωδεκάνησα πήραν τη σημερινή τους μορφή πριν χιλιάδες χρόνια, το 10.000 π.Χ. Μέχρι τότε η Ρόδος αποτελούσε ένα ενιαίο νησί με τη Σύμη και τη Χάλκη. Ο άνθρωπος εμφανίστηκε στα Δωδεκάνησα γύρω στο 8.000 π.Χ. στα τέλη της Μεσολιθικής και στις αρχές της Νεολιθικής περιόδου.

Έκτοτε η ιστορία της Ρόδου ήταν πολύπαθη. Στην αρχαιότητα η Ρόδος κυριαρχούσε στη θάλασσα. Η εποχή της μεγάλης ακμής του νησιού ξεκίνησε το 305 π.Χ. μετά από το συμβιβασμό που ήρθε μετά την μακρά πολιορκία του νησιού από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή. Την εποχή εκείνη φιλοτεχνείται ο Κολοσσός της Ρόδου. Ας δούμε μερικά θραύσματα της ιστορίας του νησιού, ξεκινώντας μέσα από τα αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία και φθάνοντας σε σύγχρονα αξιοθέατα…

Ο Κολοσσός της Ρόδου, όπως διαβάσαμε στο ΡΟΔΟΣυλλέκτη, ιστολόγιο της Ρόδου, ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ένα τεράστιο άγαλμα που απεικόνιζε τον θεό Ήλιο. Ανεγέρθηκε από τον Χάρη τον Λίνδιο τον 3ο αι. π.Χ. Σύμφωνα με τον θρύλο, ο θεός Ήλιος έσωσε το νησί από τον Μακεδόνα Δημήτριο τον Πολιορκητή. Οι Ρόδιοι του αφιέρωσαν το άγαλμα, το οποίο εκτός από ευγνωμοσύνη έδειχνε τη δύναμη, τον πλούτο και την τεχνολογία του νησιού. Δυστυχώς κατέρρευσε 60 χρόνια μετά από τα αποκαλυπτήριά του εξαιτίας σεισμού που γκρέμισε τα γόνατά του και λέγεται πως με την πτώση ισοπέδωσε τριάντα σπίτια. Χρησμός μαντείου σχετικά με την επανατοποθέτηση του είπε  «μην κίνει τα κείμενα» και έτσι το αρχαίο θαύμα χάθηκε για πάντα…

Από την Ιαλυσό της Ρόδου καταγόταν ο Διαγόρας ο Ρόδιος, ο διασημότερος πυγμάχος στην Ελλάδα. Ο μεγάλος ποιητής Πίνδαρος είχε υμνήσει με τα ποιήματά του τους «Ολυμπιόνικους», δηλαδή τους ξακουστούς αθλητές. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και ο Διαγόρας, με έμπνευση τον οποίο ο Πίνδαρος δημιούργησε ένα από τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής ποίησης. Οι Ρόδιοι χάραξαν το ποίημα με χρυσά γράμματα στον ναό της Αθηνάς στη Λίνδο.

Μαζί με τον Διαγόρα τώρα κατέβηκα, με φλογέρες και άρπες τραγουδώντας τη Ρόδο, τη θαλασσινή κόρη της Αφροδίτης και γυναίκα του Ήλιου.

Από το Εδεσματολόγιον Ρόδου των Εκδόσεων Σαββάλας

Η ιστορία της Ρόδου πέρασε από συμμαχίες, πολιορκίες και επιδρομές… Με την πάροδο του χρόνου και τη ροή της ιστορίας Ρωμαίοι, Γότθοι, Πέρσες, Σαρακηνοί, Τούρκοι, Βυζαντινοί, Βενετοί και Γενοβέζοι διεκδικούν το νησί, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι.

Στις αρχές του 14ου αι. οι Γενοβέζοι πουλάνε τη Ρόδο, τη Λέρο και την Κω στο Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ιερουσαλήμ. Το Τάγμα των Ιωαννιτών ιδρύθηκε στη Δύση γύρω στον 6ο αι. μ.Χ. και οργανώθηκε στρατιωτικά τον 12ο αιώνα. Οι Ιωαννίτες είχαν κόκκινη σημαία με λευκό σταυρό και φορούσαν πορφυρό μανδία με λευκό σταυρό στο μέρος της καρδιάς.

Οι Ιωαννίτες Ιππότες ήταν χωρισμένοι σε τρεις τάξεις: όσους είχαν αριστοκρατική καταγωγή, από τους οποίους εκλέγονταν οι Μεγάλοι Μάγιστροι -μόνο εκείνοι αναλάμβανα ανώτερα αξιώματα-, τους μη ευγενείς Υπηρέτες των Όπλων και τους Αδελφούς Ιερομόναχους, τους ιερείς του τάγματος. Ο Μεγάλος Μάγιστρος ήταν ο ανώτατος διοικητής του Ιπποτικού κράτους, αρχηγός του στρατού και ναύαρχος του στόλου.

Τα μέλη του Τάγματος των Ιπποτών διακρίθηκαν στις Σταυροφορίες στους Αγίους Τόπους. Όταν μετά από δύο αιώνες κυριαρχίας εγκατέλειψαν τα Δωδεκάνησα εγκαταστάθηκαν στη Μάλτα. Η παρακμή τους ξεκίνησε το 17ο αι. και σήμερα υπάρχουν ως τάγμα μοναχών με έδρα τη Ρώμη.

Κάπως έτσι το ταξίδι μας στο χρόνο φτάνει στη μεσαιωνική πόλη του νησιού. Στο Εδεσματολόγιον Ρόδου διαβάζουμε πως το κάστρο της Ρόδου ήταν μέρος ενός ευρύτερου αμυντικού συστήματος. Η μνημειακή ζώνη περιλαμβάνει το μεσαιωνικό οχυρωματικό συγκρότημα, την τάφρο, την περιμετρική ζώνη προστασίας, το κεντρικό εμπορικό λιμάνι και τους τρεις μόλους. Η περιοχή αυτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία και την εξέλιξη της πόλης της Ρόδου από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Εκτός από κτιστά αξιοθέατα, η Ρόδος έχει και πανέμορφη φύση. Μια από τις αναμφισβήτητα ομορφότερες περιοχές της είναι η Κοιλάδα των Πεταλούδων. Στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΟΤ διαβάζουμε πως είναι ένας από τους σπάνιους βιότοπους της Ευρώπης, το θερινό καταφύγιο για ένα είδος πεταλούδας (Πεταλούδα η Τετραγωνόστικτος). Η καταπράσινη κοιλάδα διασχίζεται από τον ποταμό Πελεκάνο και από τα μέσα Ιουνίου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου σκεπάζεται από ένα πραγματικό «πεταλουδοσύννεφο»!

Φέτος, παρά τις αντιξοότητες λόγω της επιδημίας η κοιλάδα μάθαμε πως ανακαινίστηκε πλήρως από τις ζημιές που υπέστη το χειμώνα που πέρασε, και είναι έτοιμη να υποδεχθεί τους επισκέπτες. Στο ίδιο άρθρο μάθαμε και το λόγο που η κοιλάδα γεμίζει πεταλούδες κάθε καλοκαίρι: τις μαζεύει η μυρωδιά του χυμού που εκκρίνουν οι ζητιές, δέντρα που μοιάζουν με πλατάνια. Επίσης, μάθαμε πως ο λόγος που οι πεταλούδες εξαφανίζονταν ήταν η έλλειψη υγρασίας. Το Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου έδωσε τη λύση με ένα σύστημα ανακύκλωσης νερού στη ρεματιά.

Ο μαζικός τουρισμός, βέβαια, πάντα αφήνει το αποτύπωμά του στο φυσικό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό στην Κοιλάδα των Πεταλούδων απαγορεύονται η πορεία έξω από το μονοπάτι, το κάπνισμα, τα σφυρίγματα, τα παλαμάκια και οι φωνές. Εμείς ευχόμαστε ο φυσικός βιότοπος να προστατεύεται, ώστε κι εμείς να μπορούμε να τον απολαμβάνουμε, πάντα με ευαισθησία και υπευθυνότητα!

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα της Ρόδου είναι και το ενυδρείο της. Από το Εδεσματολόγιον Ρόδου ενημερωθήκαμε πως βρίσκεται στο βορειότερο άκρο του νησιού, σε μια υποθαλάσσια σπηλιά η οποία δίνει την αίσθηση πως βρίσκεσαι κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας!

Εννοείται πως ταξίδι, νοητικό όπως και πραγματικό, χωρίς γλυκά δεν γίνεται… Ελάτε να δούμε μερικά παραδοσιακά γλυκίσματα από τη Ρόδο και έπειτα να φτιάξουμε ροδίτικα απιδάκια με καρύδι!

Πρωτού όμως δούμε γλυκά από το νησί θα κάνουμε μια στάση για να δούμε τα παραδοσιακά ροδίτικα πιάτα. Στο Εδεσματολόγιον Ρόδου διαβάζουμε πως η αγγειοπλαστική και κεραμική τέχνη του νησιού ήταν φημισμένες από τα αρχαία χρόνια. «Αριστουργήματα από χώμα, φωτιά και χρώμα» τα ονομάζει το βιβλίο. Η Ρόδος ήταν το σημαντικότερο κέντρο που τροφοδοτούσε τις ευρωπαϊκές αγορές με τα δημιουργήματα λαϊκής τέχνης αυτά. Λέγεται, μάλιστα, πως ο Ιουστινιανός όταν έχτιζε την Αγία Σοφία προμηθεύτηκε διακοσμητικά υλικά, πλάκες, πινάκια και ανάλαφρα τούβλα από τις ροδίτικες βιοτεχνίες.

Στα βυζαντινά χρόνια η ανατολίτικη τέχνη επηρέασε την ροδίτικη κεραμική τέχνη, αλλά οι Έλληνες καλλιτέχνες κατάφεραν να αποβάλλουν τον έντονο χρωματισμό κάνοντας τα σχέδια αρμονικότερα, ώστε να ταιριάζουν με την ελληνική αισθητική και στον ψυχισμό των Ελλήνων. Η τέχνη της αγγειοπλαστικής και της κεραμικής πέρασε από την Ελλάδα στους ανατολικούς λαούς για να δημιουργηθεί αυτό το είδος τέχνης που μάταια προσπάθησαν οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες να μιμηθούν.

Περνώντας σε όσα γεμίζουν τα φανταστικά ροδίτικα πιάτα, ας προσπαθήσουμε τώρα να βρούμε τα χαρακτηριστικά και τις επιρροές της ροδίτικης κουζίνας μέσα από κάποια χαρακτηριστικά γλυκά της!

Θα ξεκινήσουμε την επισκόπηση των ροδίτικων γλυκισμάτων με τον ανατολίτικο ασουρέ, μοσχοβολιστό νηστίσιμο επιδόρπιο. Τον έφτιαχνα και στην Πόλη και τα παράλια, όπως διαβάζουμε σε άρθρο της Ροδιακής. Στη Ρόδο το έφτιαχναν οι παραδοσιακές νοικοκυρές και το μοίραζαν στα διπλανά σπίτια. Στην Ελλάδα λέγεται και Βαρβάρα προς τιμήν της Αγίας Βαρβάρας. Φτιάχνεται με μια βάση από σιτάρι στην οποία προσθέτουν όσπρια, ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα, υλικά που δίνουν μπόλικη ενέργεια.

Ίσως το πιο γνωστό γλύκισμα της Ρόδου να είναι το μελεκούνι! Πρόκειται για ένα παραδοσιακό, μαλακό παστέλι σε σχήμα ρόμβου, το οποίο θα συναντήσουμε σε γάμους και βαπτίσεις ως κέρασμα, αλλά στην καθημερινότητα ως ένα υγιεινό σνακ. Η καταγωγή του είναι αρχαιοελληνική και διαβάζουμε πως διαφέρει από τα άλλα παστέλια στα συστατικά -φρέσκο σουσάμι, ξύσμα πορτοκαλιού, περγαμόντο, μπαχαρικά κ.α.- και στην παρασκευή.

Τα αυγοκαλάμαρα Ρόδου είναι παραδοσιακά σιροπιαστά γλυκίσματα που φτιάχνονται με ζύμη από αμυγδαλόψιχα και σιροπιάζονται με αρωματικό σιρόπι με λεμόνι. Τηγανίζονται με βούτυρο σαν κρέπες, από τις δύο μεριές, και τυλίγονται σε ρολάκια.

Τα μοσχοπούγκια μάθαμε πως είναι γλυκά που φέρνει παραδοσιακά η νύφη στην πεθερά όταν αρραβωνίαζεται, σε κάποια γιορτή ή την Πρωτομαγιά. Φτιάχνονται με αμύγδαλο, ζάχαρη, κανέλα, μοσχοκάρυδο, γαρύφαλλο και σιροπιάζονται με σιρόπι με ανθόνερο.

Ξηρούς καρπούς, μπαχαρικά και αρωματικά είδαμε πως έχει η γλυκιά κουζίνα της Ρόδου. Έτσι, επιλέξαμε κι εμείς να φτιάξουμε παραδοσιακά απιδάκια ή καρυδάκια, μπουκίτσες με καρύδι, με συνταγή που βρήκαμε στο βιβλίο μας, το Εδεσματολόγιον Ρόδου από τις Εκδόσεις Σαββάλας.

Ροδίτικα απιδάκια ή καρυδάκια

(40-50 κομμάτια)

Υλικά

500 γρ. καρυδόψιχα

400 γρ. ζάχαρη

1/2 φλιτζάνι παξιμάδι κοπανισμένο

3-4 κουταλιές της σούπας κακάο

1/2 φλιτζάνι νερό

ζάχαρη χοντρή για το τύλιγμα

Εκτέλεση

Αφού καθαρίσουμε και ψιλοκοπανίσουμε την καρυδόψιχα, την αδειάζουμε σε ένα μπολ, προσθέτουμε το παξιμάδι και το κακάο και ανακατεύουμε.

• 

• 

Κατόπιν ρίχνουμε τη ζάχαρη με το νερό σε ένα κατσαρολάκι και τα βράζουμε μέχρι να γίνουν ένα πηχτό σιρόπι.

Έπειτα ρίχνουμε στα καρύδια το σιρόπι ζεστό λίγο λίγο, ανακατεύοντας με ξύλινη κουτάλα ώσπου να ενωθούν και να γίνουν ένα μείγμα (μπορεί να μην πάρει όλο το σιρόπι). Ανακατεύουμε συνέχεια και μόλις μπορέσουμε να αντέξουμε τη θερμοκρασία στα χέρια τα πλάθουμε γρήγορα γρήγορα. Τους δίνουμε το σχήμα μικρού αχλαδιού ή καρυδιού και τα τυλίγουμε αμέσως σε χοντρή ζάχαρη. Αν στο διάστημα που τα πλάθουμε το μείγμα σφίξει πολύ, προσθέτουμε λίγο βραστό νερό, τα ξαναζυμώνουμε και συνεχίζουμε το πλάσιμο.

• 

• 

• 

• 

Καλές ροδίτικες δημιουργίες σε όλους!

Διαβάστε πρώτοι κάθε νέο μας άρθρο!

Βρείτε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μας:

• Instagram: @eatdessertfirstgreece 
• Facebook profile: Giorgos Eliza Vlachakis
• Facebook page: eatdessertfirstgreece
• Twitter: @eatdessert1stGr
• Pinterest: eatdessert1stGr
• WordPress: Eat Dessert First Greece
• LinkedIn: Eliza Neofytou
• Reddit: eatdessertfirstgr

Ακολουθήστε μας συμπληρώνοντας το email σας στο πεδίο στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας μας, για να σας έρχεται με email κάθε νέο μας άρθρο μόλις κυκλοφορήσει. Μην ξεχάσετε να κάνετε επιβεβαίωση της εγγραφής σας, στο email που θα σας έρθει! 🤗 Όσοι είστε κι εσείς wordpress bloggers, πατήστε απλώς follow.