Όπως μπορεί να υποψιαστήκατε από τον τίτλο του άρθρου μας, θα ασχοληθούμε με το ζουμ! Τι εννοούμε μ’ αυτό; Στο νέο, λογοτεχνικό και παιχνιδιάρικο άρθρο μας θα μιλήσουμε για τα βιβλία χωρίς λόγια, θα δούμε ταινίες μικρού μήκους, και θα παίξουμε δύο παιχνίδια για μικρούς και μεγάλους! Και δώρο παιχνίδι παρατηρητικότητας για να το κατεβάσετε!
Τα βιβλία χωρίς λόγια, κατά την άποψη τη δική μας αλλά και την επιστημονική τους προσέγγιση, δεν είναι μόνο για παιδιά. Τα βιβλία χωρίς λόγια είναι κατάλληλα για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες. Μια πρώτη επαφή με την κατηγορία αυτή των παιδικών βιβλίων στο άρθρο μας «Βιβλία χωρίς τέλος… και η ιστορία μιας ζωγραφιάς». Σήμερα θα τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά…
Τα βιβλία χωρίς λόγια -wordless books στα Αγγλικά- δεν είναι κάτι νέο. Όπως διαβάσαμε, έχουν τις ρίζες του σε δημιουργίες εξπρεσιονισμού των αρχών του 20ου αι. κυρίως στη Γερμανία. Κατά τις δεκαετίες του ’20 και του ’30 καλλιτέχνες έφτιαχναν βιβλία με ξυλογραφίες και πειραματίζονταν με τεχνικές εκτύπωσης.
Βρήκαμε όμως και ένα ακόμα παλιότερο βιβλίο χωρίς λόγια, το Wordless book. Το βιβλίο αυτό φτιάχτηκε από τον Βαπτιστή ιερέα Charles Haddon το 1866 ως κατηχητικό βοήθημα. Αποτελείται από μονόχρωμες σελίδες με θρησκευτικούς συμβολισμούς.
Πίσω στο σήμερα… Ρωτήσαμε ενήλικες που διάβασαν βιβλία χωρίς λόγια τί ένιωσαν πως τους προσέφεραν. Απάντησαν πάνω κάτω τα εξής: πως τα βιβλία αυτά τους γύρισαν στα παιδικά τους χρόνια, όπου χρησιμοποιούσαμε πολύ περισσότερο τη φαντασία, τους έβγαλαν για λίγο από την ενήλικη καθημερινότητα και τους έβαλαν στον κόσμο του βιβλίου. Αυτό είναι ένα από τα βασικά γνωρίσματα των βιβλίων χωρίς λόγια, το οποίο είναι κοινό σε ενηλίκους και σε παιδιά: δεν προσφέρουν μια «έτοιμη» ιστορία, και έτσι κινητοποιούν την φαντασία.
Τα βιβλία χωρίς λόγια μπορεί να μοιάζουν «εύκολα» και παιδικά, αλλά δεν είναι… Επειδή ακριβώς δεν έχουν μια ιστορία γραμμένη, υπάρχει τεράστιο περιθώριο για να εγγράψει ο αναγνώστης τη δική του ιστορία, και αυτό δεν είναι κάτι εύκολο. Μια εικόνα μπορεί να πάρει απεριόριστες ερμηνείες. Ανάλογα με τα στοιχεία που θα προσέξει ο καθένας μας, θα διαμορφώσουμε και διαφορετικά νοήματα. Τα βιβλία χωρίς λόγια απευθύνονται σε όλους μας, μιας και ο καθένας θα δημιουργήσει τη δική του αφήγηση, η οποία θα είναι ανάλογη με την ηλικία, τις εμπειρίες, τις γνώσεις και τα βιώματά του.
Όπως αναφέρει η καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αγγελική Γιαννικοπούλου το βιβλίο χωρίς λόγια μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη δομή της ιστορίας και να προσπαθήσουμε να αφηγηθούμε τις δικές μας ιστορίες. Προσφέρει οφέλη και προκλήσεις τόσο σε παιδιά, όσο και σε ενήλικες. Όπως τονίζει η Γιαννικοπούλου σε άλλο κείμενό της, ένα βιβλίο χωρίς λόγια μπορεί να αποτελέσει μια γνήσια διανοητική πρόκληση που ψυχαγωγεί και προβληματίζει τους αναγνώστες, ανεξάρτητα από την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκουν.
Τα βιβλία χωρίς λόγια προτείνονται για όσους εκπαιδεύονται σε μια ξένη γλώσσα, για παιδιά με νοητικά προβλήματα, για προικισμένα παιδιά και για παιδιά από διαφορετικά κοινωνικό-οικονομικά περιβάλλοντα. Ένα βιβλίο χωρίς λόγια, για την Γιαννικοπούλου, είναι επίσης ένα εξαιρετικό όχημα για να αναπτύξουν τα παιδιά τον «οπτικό γραμματισμό», να μάθουν δηλαδή να αποκωδικοποιούν τις συμβάσεις των εικόνων.
Με την εικονογράφηση του βιβλίου αυτού, για παράδειγμα, τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν τις συμβάσεις του πώς αποδίδεται σχεδιαστικά η απόσταση μέσα από την προοπτική: ένα στοιχείο της εικόνας είναι μικρό σε μέγεθος (ένα αγόρι σε μια βάρκα) για να δείξει το βάθος της σκηνής που απεικονίζεται. Ένα άλλο παράδειγμα οπτικού γραμματισμού είναι να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά πως όταν ένα στοιχείο, (εδώ η φάλαινα) φαίνεται μισό στην εικόνα, αυτό δε σημαίνει πως είναι στην πραγματικότητα αυτή η μορφή του, αλλά υπάρχει και το υπόλοιπο «έξω» από την εικόνα.
Ένα βιβλίο χωρίς λόγια μας δίνει πολλές αφορμές για δραστηριότητες. Μπορούμε να παίξουμε και να εμπνευστούμε από τη μορφή του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το βιβλίο Open this little book (2012), το οποίο αποτελείται από πολλαπλά εξώφυλλα βιβλίων το ένα μέσα στο άλλο. Δεν είναι σαν να μας προκαλεί να κατασκευάσουμε κι εμείς το δικό μας βιβλίο με τα αγαπημένα μας εξώφυλλα;
Αυτό που προσφέρουν, επομένως, τα βιβλία χωρίς λόγια στους αναγνώστες -ενηλίκους και παιδιά- είναι η ελευθερία να διαβάσουν τη δική τους ιστορία, μιας και τα βιβλία αυτά έχουν δημιουργηθεί για αυτόν ακριβώς το λόγο και δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη ιστορία που πρέπει ο αναγνώστης να «βρει».
Για τα παιχνίδια που ετοιμάσαμε πήραμε αφορμή από το βιβλίο Zoom του Istvan Banyai, Ούγγρου εικονογράφου και ανιματέρ. Το βιβλίο χωρίς λόγια Zoom (1995), τη χρονιά της έκδοσης του, σύμφωνα με την Wikipedia, βραβεύτηκε ως ένα από τα καλύτερα παιδικά βιβλία από τους New York Times και το Publisher Weekly. Ελάτε, λοιπόν, να διαβάσουμε μαζί ένα βιβλίο χωρίς λόγια!
Στο παρακάτω βιντεάκι θα δείτε ολόκληρο το βιβλίο Zoom. Πρόκειται στην ουσία για διαδοχικά ξεζούμ σε κάθε σελίδα του βιβλίου, μέσα από τα οποία ξετυλίγεται μια ιστορία. Προσέξτε τα στοιχεία που υπονοούν ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι ακριβώς αυτό που νομίζουμε με την πρώτη ματιά! Δε λέμε τίποτα άλλο, για να διαβάσει ο καθένας τη δική του ιστορία, όπως είναι και ο σκοπός των βιβλίων χωρίς λόγια…
Αφού διαβάσαμε το βιβλίο μόνοι μας, ας δούμε τα διαδοχικά ξεζούμ του βιβλίου σε ένα συνεχόμενο animation, και την ταινία μικρού μήκους που ο Istvan Banyai έφτιαξε το 1996 για το κανάλι Nickelodeon. Αξίζει να τα δείτε!
Διαβάσαμε βιβλίο, είδαμε ταινίες, τώρα είναι η ώρα για παιχνίδι! Στόχος του παιχνιδιού που φτιάξαμε με αφορμή το βιβλίο Zoom είναι να μαντέψετε τί είναι τα φαγητά και τα γλυκά που εικονίζονται, σε πολύ μικρό μέγεθος. Μην κάνετε ζουμ, γιατί έτσι χάνεται το νόημα του παιχνιδιού… Προσοχή! Αν διαβάζετε το άρθρο από υπολογιστή ή τάμπλετ ανοίξτε το από το κινητό σας, γιατί τα μεγέθη έχουν υπολογιστεί για οθόνη κινητού. Καλή επιτυχία!
Ελπίζουμε να σας άρεσαν τα παιχνίδια που φτιάξαμε! Μπορείτε να τα κατεβάσετε και σε μορφή pdf πατώντας το παρακάτω κουμπί:
Καλά γλυκά παιχνίδια σε όλους!
Διαβάστε πρώτοι κάθε νέο μας άρθρο!
Βρείτε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μας:
- Instagram: @eatdessertfirstgreece
- Facebook profile: Giorgos Eliza Vlachakis
- Facebook page: eatdessertfirstgreece
- Twitter: @eatdessert1stGr
- Pinterest: eatdessert1stGr
- WordPress: Eat Dessert First Greece
- LinkedIn: Eliza Neofytou
- Reddit: eatdessertfirstgr
Ακολουθήστε μας συμπληρώνοντας το email σας στο πεδίο στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας μας, για να σας έρχεται με email κάθε νέο μας άρθρο μόλις κυκλοφορήσει. Μην ξεχάσετε να κάνετε επιβεβαίωση της εγγραφής σας, στο email που θα σας έρθει! 🤗 Όσοι είστε κι εσείς wordpress bloggers, πατήστε απλώς follow.
Eat Dessert First Greece 
Reblogged this on worldtraveller70.
LikeLiked by 1 person