Απόψε την κιθάρα μου τη στόλισα κορδέλες… κι έφτιαξα κερκυραϊκές πασταφρόλλες!

Κερκυραία, Κερκυραία
Κίνησα από Περαία
Και αν τυχόν και δε σ’ αρέσω
Μες στον πέλαγο να πέσω.
Η Κερκυραία, τραγούδι της Ρένας Βλαχοπούλου σε στίχους του Αλέκου Σακελλάριου και σύνθεση του Γιώργου Κατσαρού, από την ταινία Βίβα Ρένα, 1967

Σκηνές από την ταινία *Βίβα Ρένα* του 1967 (πηγή)

Οι κάτοικοι του νησιού είναι Έλληνες χριστιανοί. Είναι καλοί άνθρωποι, ταπεινοί στις συνήθειές τους και εξαρτώνται από τους Βενετούς. Οι περισσότεροι είχαν μακριά μαλλιά, μια μικρή καράφλα πάνω από το μέτωπό τους και συνήθως φορούσαν ένα είδος καπέλου. Στους δρόμους δεν υπήρχαν όμορφα σπίτια, γιατί δεν είχε περάσει πολύς καιρός από την τελευταία φορά που κατέστρεψαν την πόλη οι Τούρκοι.
Antoine Regnault, Γάλλος περιηγητής, 1549, από το βιβλίο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας (2012) των Εκδόσεων Σαββάλας

Η Παναγία των Βλαχερνών, μοναστήρι του 17ου αι. και στο βάθος το Ποντικονήσι. Κέρκυρα, Κέρκυρα, με το Ποντικονήσι…

Έτσι περιέγραφε την Κέρκυρα ένας Γάλλος περιηγητής του 16ου αι… Αργότερα, με την πάροδο του χρόνου και της ιστορίας, στις αρχές και τα μέσα του 19ου αι. οι περιηγητές παρουσίαζαν το νησί με τα δικά τους μάτια…

Στην Κέρκυρα υπήρχαν δύο λιμάνια εκ των οποίων το ένα βρισκόταν στο Πέραμα και ήταν καλά προστατευμένο από τους ανέμους χάρη σε ένα μικρό βραχώδες νησάκι που βρίσκεται στην είσοδο και λέγεται «Ποντικονήσι». Παλιά ήταν πολύ ευρύχωρο, πλέον όμως έχει γεμίσει με άμμο και λάσπη, ώστε ακόμα και οι μικρές βάρκες δυσκολεύονται να μπουν στο λιμάνι. Το κυρίως λιμάνι βρίσκεται κοντά στα τείχη της πόλης και προστατεύεται από τους ανέμους, που έρχονται από την Ήπειρο. Τα φυτά που κυριαρχούσαν στο νησί είναι οι ελιές, οι πορτοκαλιές, οι λεμονιές, οι ροδιές, οι συκιές, τα αμπέλια, οι αμυγδαλιές και τα κυπαρίσσια.
Edward Podwell, Άγγλος περιηγητής, 1801, από το βιβλίο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας (2012) των Εκδόσεων Σαββάλας

Πανοραμική άποψη της πόλης, του λιμανιού και των τειχών της Κέρκυρας

Η Κέρκυρα είναι ένα πολύ μικρό και στενό νησί και βρίσκεται πολύ κοντά στις αλβανικές ακτές. Η πόλη βρισκόταν υπό βενετική κατοχή μέχρι το 1789 και χαρακτηριστικό της γνώρισμα αποτελούν τα στενά δρομάκια και τα χαμηλά σπίτια. Κοντά στη θάλασσα απλωνόταν η πιο όμορφη πλατεία στον κόσμο. Η ομορφιά του νησιού ήταν απερίγραπτη. Έμοιαζε με πραγματικό παράδεισο. Αυτή η γοητεία προέρχεται από την ποικιλία του τοπίου και το υπερβολικό πράσινο που υπάρχει παντού. Κυρίαρχο φυτό είναι η ελιά και υπήρχαν τεράστιοι ελαιώνες.
Edward Lear, Άγγλος περιηγητής, 1848, από το βιβλίο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας (2012) των Εκδόσεων Σαββάλας

Οι πόλεις που τραβούσαν τότε τον τουρισμό της πολιτισμένης Ευρώπης ήταν η Αθήνα, η Κωνσταντινούπολη και τα Ιόνια νησιά. Τα Ιόνια νησιά τα επέλεγαν για το κλίμα τους, τις φυσικές καλλονές τους. Τα Ιόνια Νησιά λειτουργούσαν ως θέρετρα για όμορφες διακοπές, διαθέτοντας το προϊόν του συνδυασμού και της ανάμειξης του ανατολίτικου και του δυτικού τρόπου ζωής και ηθών.
Albert Mousson, Ελβετός περιηγητής, 1858, από το βιβλίο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας (2012) των Εκδόσεων Σαββάλας

Το Αχίλλειον της Κέρκυρας, επιβλητικό ανάκτορο που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αι. σε πομπηιανό ρυθμό για την αυτοκράτειρα Ελισσάβετ της Αυστρίας, μια από τις γνωστότερες βασιλικές επαύλεις της Ευρώπης.

Όπως μάλλον έχετε ήδη καταλάβει, στο νέο ταξιδιάρικο άρθρο μας θα πάμε μια νοητική επίσκεψη στην Κέρκυρα μέσα από το βιβλίο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας των Νάντια Σαραντοπούλου και Γιάννη Σαραντοπούλου από τις Εκδόσεις Σαββάλας, με ιστορίες, παραδόσεις, μουσική, φορεσιές και αυθεντικές τοπικές αλμυρές και γλυκές συνταγές. Στο τέλος, θα φτιάξουμε κερκυραϊκές πασταφρόλλες, γεμιστά μπισκότα με μαρμελάδα δαμάσκηνο για να κλείσουμε το γλυκό μας ταξίδι.

Ευχαριστούμε θερμά τις Εκδόσεις Σαββάλας για τα βιβλία που μας έστειλαν! Θα ακολουθήσουν άρθρα μας απ’ όλη την υπέροχη σειρά Εδεσματολόγιον με έθιμα, παραδόσεις και αυθεντικές συνταγές της πατρίδας μας, μείνετε συντονισμένοι!

Στο τέλος του άρθρου θα βρείτε τη συνταγή για πεντανόστιμες κερκυραϊκές πασταφρόλλες!

Ξεκινήσαμε με μια αποσπασματική αναδρομή στην πρόσφατη ιστορία της Κέρκυρας, μέσα από τα μάτια των Ευρωπαίων περιηγητών. Οι περιηγήσεις ήταν συνήθεια της εποχής, χάρη στην οποία διασώθηκαν πολλά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία για διάφορα μέρη της χώρας μας. Όπως τα δικά μας γλυκά -νοητικά και πραγματικά- ταξίδια, στα οποία προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε θραύσματα ιστορίας και να τα διασώσουμε μέσω των άρθρων μας, βάζοντας ένα μικρό λιθαράκι όπου μπορούμε.

Τι πιο χαρακτηριστικό των Ιόνιων νησιών και της Κέρκυρας από την καντάδα! Η μουσική, όπως και το φαγητό, αλλά και η ενδυμασία, είναι στοιχεία της τοπικής κουλτούρας ενός μέρους, στα οποία αποτυπώνεται η ιστορία και η παράδοσή του. Γι’ αυτό έχει σημασία να τα μελετάμε και να τα διαφυλάσσουμε.

Παραδοσιακές κερκυραϊκές φορεσιές, από το βιβλίο *Πατροπαράδοτες ελληνικές συνταγές* (1994).

Όπως διαβάσαμε στο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας (2012), η καντάδα είναι ένα ξεχωριστό μουσικό είδος των Επτανήσων, στενά συνδεδεμένο με τον έρωτα, μιας και χρησιμοποιεί τη φωνή και τον στίχο για να εκφράσει συναισθήματα. Η ονομασία προέρχεται από το λατινικό ρήμα cantare που σημαίνει τραγουδάω.

Απόσπασμα του πίνακα «Πρωτομαγιά στην Κέρκυρα» του Χαράλαμπου Παχή, από τους πιο σημαντικούς εκπρόσωπος της Επτανησιακής Ζωγραφικής Σχολής. Το έθιμο που αποτυπώνεται στον πίνακα είναι το εξής: την Πρωτομαγιά στο νησί οι χωρικοί έφερναν στην πόλη έναν κορμό κυπαρισσιού, με φύλλωμα στολισμένο με ξύλινα στεφάνια και χρωματιστές κορδέλες. Στα φύλλα του κρεμούσαν πασχαλινά κόκκινα αυγά, κουκουνάρια, αγκινάρες και άλλα επιχρυσωμένα φρούτα, κάνοντάς το να μοιάζει με Χριστουγεννιάτικο δέντρο! Περιέφεραν το δέντρο στους δρόμους της πόλης, κάνοντας τι άλλο; Τραγουδώντας! (πηγή)

Η καντάδα εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αι., με δυτικές επιρροές. Την εποχή εκείνη άρχισε να διαμορφώνεται το αστικό λαϊκό τραγούδι στην Ελλάδα, με δύο ρεύματα, την επτανησιακής καντάδας, η οποία έθεσε τις βάσεις για να αναπτυχθεί το αθηναϊκό τραγούδι και το ρεμπέτικο. Αρχικά καντάδες άκουγε κανείς σε γιορτές και κοινωνικές εκδηλώσεις.

Κερκυραϊκή καντάδα, από το βιβλίο *Εδεσματολόγιον Κέρκυρας* (2012).

Τι να έφτιαχνε άραγε η κοπέλα στον καλό της; Σίγουρα κάποιο από τα παραδοσιακά πιάτα του νησιού, κι ένα γλυκάκι για κέρασμα! Ας δούμε ποιά θα μπορούσαν να είναι αυτά…

Όπως διαβάσαμε στο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας, η κουζίνα του νησιού είναι βενετσιάνικη με μεσογειακά χαρακτηριστικά. Από το πολυσύχναστο λιμάνι της Κέρκυρας περνούσαν πολλά ξένα πλοία, αφήνοντας προϊόντα και γνώσεις. Οι τέσσερις αιώνες της Ενετοκρατίας άφησαν το αποτύπωμά τους στην κουζίνα του νησιού. Μάθαμε πως η βενετσιάνικη κουζίνα βασιζόταν στο κρέας, τα ψάρια και το κυνήγι, με πολλά μπαχαρικά, και φυσικά μακαρόνια. Στο νησί προσαρμόστηκε στις συνθήκες και τα τοπικά προϊόντα, όπως το λάδι.

Στο Εδεσματολόγιον Κέρκυρας διαβάσαμε πως οι Βενετοί έφεραν στην Κέρκυρα το καλαμπόκι, την ντομάτα, τα φασόλια, την πιπεριά, τον καφέ, τη σοκολάτα… Ακόμα, τη ζάχαρη και τα μπαχαρικά, που έρχονται από την Ανατολή από τον 10ο αι. και ήταν τόσο ακριβά που κυκλοφορούσαν σε μικρές πολυτελείς συσκευασίες και αφήνονταν ως κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Στο νησί συνυπήρχαν δύο κουζίνες, η καθαρά βενετσιάνικη αστική κουζίνα ή «κουζίνα της χώρας» και η «κουζίνα της υπαίθρου» βασισμένη στα τοπικά γεωργικά προϊόντα.

Κερκυραϊκές βουτυρένιες πασταφρόλλες, ένα γλύκισμα με ιταλική καταγωγή. Το όνομα προέρχεται από το ιταλικό *pasta frolla* που σημαίνει τριφτή ζύμη. Διαβάστε περισσότερα στο παλιότερο άρθρο μας για την πάστα φλώρα!

Επιλέξαμε μερικά από τα χαρακτηριστικά φαγητά και γλυκά της κερκυραϊκής κουζίνας, για να πάρουμε μια «εικονική» γεύση των ξεχωριστών συνταγών της και στο τέλος φτιάξαμε γλυκά γεμιστά μπισκότα, τις κερκυραϊκές πασταφρόλλες!

Παστιτσάδα ή παστιτσάδο

Κόκορας παστιτσάδα (πηγή). Η αυθεντική κερκυραϊκή παστιτσάδα μάθαμε πως φτιάχνεται με μείγμα μπαχαρικών που την ξεχωρίζει από το κοκκινιστό. Το μείγμα λέγεται «σπετσιερικό» από τον σπετσιέρη (βοηθό φαρμακοποιού) και περιλαμβάνει δεκαοχτώ διαφορετικά μπαχαρικά. Παλαιότερα πωλούνταν στα φαρμακεία, αλλά φτιαχνόταν και στα σπίτια. Οι οικογένειες είχαν τη δική τους μυστική συνταγή για σπετσιερικό που δεν την έδιναν σε κανέναν!

Μπουρδέτο

Κερκυραϊκό πιάτο που φτιάχνεται με ψάρια του βυθού, σκορπιούς, πέρκες, σαλαχοειδή ή και χταπόδι, κρεμμύδι, γλυκό κόκκινο πιπέρι, καυτερό κόκκινο πιπέρι και πελτέ ντομάτας. Άλλες συνταγές δε χρησιμοποιούν καθόλου ντομάτα και το κόκκινο χρώμα προκύπτει από τα πιπέρια! (πηγή)

Σοφρίτο

Χαρακτηριστικό πιάτο του νησιού, που φτιάχνεται με μοσχάρι, λευκό κρασί, σκόρδο, πιπέρι, αλάτι και μαϊντανό. Συνοδεύεται με πουρέ πατάτας, πατάτες τηγανιτές, ρύζι ή ακόμα και μακαρόνια. (πηγή)

Μπιάνκο

Ψαρόσουπα παχύρρευστη, φτιάχνεται με ψάρια κάθε είδους, πατάτες, χυμό λεμονιού, σκόρδο, πιπέρι και ελαιόλαδο. (πηγή)

Τηγανίτες ή Λουκουμάδες τ‘ Αγιού

Ετοιμάζονται την παραμονή της γιορτής του Αγίου Σπυρίδωνα, προστάτη του νησιού, «για να μυρίσει το σπίτι και να χαρεί ο άγιος για τη γιορτή του». (πηγή)

Φουγάτσα ή Φογάτσα

Το παραδοσιακό πασχαλινό τσουρέκι της Κέρκυρας είναι παραλλαγή μιας βενετσιάνικης συνταγές και φτιάχνεται με λικέρ κουμ κουάτ (πηγή)

Κουτσουλοί πιπεράτοι

Φουρνιστά ζυμαράκια από αλεύρι, νερό, ζάχαρη, μέλι και πιπέρι. Φτιάχνονται από κορδόνια ζύμης τυλιγμένα ώστε να μοιάζουν με το σχήμα της κουτσουλιάς! (πηγή: *Εδεσματολόγιον Κέρκυρας*)

Μπιανκέτα

Έτσι ονομάζονται τα αμυγδαλωτά στην Κέρκυρα. Το ξεχωριστό χαρακτηριστικό τους είναι πως αρωματίζονται με μανταρίνι. (πηγή)

Οι αλμυρές και γλυκές νοστιμιές της Κέρκυρας είναι φυσικά πολύ περισσότερες… Από τις πάρα πολλές αλμυρές και γλυκές συνταγές του βιβλίου Εδεσματολόγιον Κέρκυρας (2012) των Νάντιας Σαραντοπούλου και Γιάννη Σαραντόπουλου από τις Εκδόσεις Σαββάλας διαλέξαμε να φτιάξουμε πασταφρόλλες, βουτυρένια μπισκότα με γέμιση μαρμελάδα δαμάσκηνο και βγήκαν πεντανόστιμα! Δοκιμάστε τα οπωσδήποτε!

Πασταφρόλλες (μπισκότα γεμιστά)

*Παραθέτουμε τη συνταγή αυτούσια, όπως περιλαμβάνεται στο βιβλίο.

Υλικά

450 γραμμ. αλεύρι

220 γραμμ. ζάχαρη

225 γραμμ. βούτυρο

4 κρόκοι αυγών

1 ασπράδι χτυπημένο για το άλειμμα

2 κουταλιές κονιάκ

2 βανίλιες

Μαρμελάδα δαμάσκηνο

Η συνταγή και τα υλικά για τις πασταφρόλλες που θα φτιάξουμε!

Εκτέλεση

Σε μια λεκάνη ρίχνουμε το βούτυρο και τη ζάχαρη και τα χτυπάμε καλά με το μίξερ μέχρι ν’ αφρατέψουν. Στη συνέχεια προσθέτουμε τους κρόκους, το κονιάκ, τις βανίλιες και χτυπάμε το μείγμα για λίγα λεπτά ακόμη. Τέλος, προσθέτουμε το αλεύρι και ζυμώνουμε.

Χτυπήσαμε στο μίξερ το μαλακωμένο βούτυρο (σε θερμοκρασία δωματίου) με τη ζάχαρη για λίγα λεπτά μέχρι που αφράτεψαν. Προσθέσαμε τους κρόκους, το κονιάκ και τις βανίλιες και χτυπήσαμε λίγο ακόμα. Τέλος, προσθέσαμε το αλεύρι, χτυπήσαμε για λίγο ακόμα στο μίξερ με τους γάντζους για ζύμωμα και μετά ζυμώσαμε για λίγο με το χέρι μέχρι που έγινε ένα αφράτο και μαλακό ζυμαράκι. Έπειτα, το βάλαμε για μισή ώρα στο ψυγείο.

Αφήνουμε να μείνει για λίγο η ζύμη να ξεκουραστεί και κατόπιν ανοίγουμε φύλλο. Κόβουμε με κουπ πατ μεγάλα μπισκότα, ρίχνουμε σε κάθε μπισκότο ένα κουταλάκι μαρμελάδα, βρέχουμε τις άκρες της ζύμης με λίγο νερό και τη σκεπάζουμε με ένα δεύτερο μπισκότο.

Ανοίξαμε φύλλο και κόψαμε στρογγυλά μπισκοτάκια με κουπ πατ.

Τοποθετήσαμε τα μισά μπισκότα σε ταψί με λαδόκολλα και προσθέσαμε στο κέντρο του καθενός ένα κουταλάκι μαρμελάδα δαμάσκηνο.

Μας βγήκε τυχαία και το αποθανατήσαμε… από το Eat Dessert First Greece με αγάπη!

Βάλαμε τα υπόλοιπα μπισκότα πάνω από τη γέμιση σαν καπάκι, αφού πρώτα βρέξαμε με λίγο νερό τις άκρες των κάτω μπισκότων. Πιέσαμε λίγο τις άκρες να κολλήσουν.

Κάποια από τα μπισκότα μας θα είναι πιο μεγάλα, με τρύπα στη μέση για να φαίνεται η γέμιση μαρμελάδας!

Με τα κομμάτια που αφαιρέσαμε θα φτιάξουμε μίνι γεμιστά μπισκοτάκια!

Αλείφουμε την επιφάνεια των γεμιστών μπισκότων με το ασπράδι και πασπαλίζουμε με ζάχαρη (εναλλακτικά δεν τ’ αλείφουμε με ασπράδι αλλά, αφού τα κλείσουμε, τα βουτάμε σε ζάχαρη άχνη). Τοποθετούμε τα μπισκότα σε καλά βουτυρωμένο ταψί και τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160°C (με προσοχή να μην πάρουν χρώμα) για περίπου 40 λεπτά.

Αλείψαμε την επιφάνεια των μπισκότων μας με χτυπημένο ασπράδι και πασπαλίσαμε με καστανή ζάχαρη.

Μας βγήκαν περίπου δύο ταψιά και τα ψήσαμε στους 160°C για 35 λεπτά με το δικό μας φούρνο.

Οι πασταφρόλλες έχουν βουτυρένια γεύση που φέρνει παιδικές αναμνήσεις και η μυρωδιά που γέμισε το σπίτι καθώς ψήνονταν, απλώς δεν περιγράφεται…

Επομένως, ευχόμαστε καλή γλυκιά, κερκυραϊκή απόλαυση σε όλους μιας και είμαστε σίγουροι ότι θα τα δοκιμάσετε!

Διαβάστε πρώτοι κάθε νέο μας άρθρο!

Βρείτε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μας:

Instagram: @eatdessertfirstgreece
Facebook profile: Giorgos Eliza Vlachakis
Facebook page: eatdessertfirstgreece
Twitter: @eatdessert1stGr
Pinterest: eatdessert1stGr
WordPress: Eat Dessert First Greece
LinkedIn: Eliza Neofytou
Reddit: eatdessertfirstgr

Ακολουθήστε μας συμπληρώνοντας το email σας στο πεδίο στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας μας, για να σας έρχεται με email κάθε νέο μας άρθρο μόλις κυκλοφορήσει. Μην ξεχάσετε να κάνετε επιβεβαίωση της εγγραφής σας, στο email που θα σας έρθει! 🤗 Όσοι είστε κι εσείς wordpress bloggers, πατήστε απλώς follow.