Το γλυκό μας ταξίδι στη Λακωνική Μάνη δεν τελείωσε ακόμα… Δείτε εδώ το πρώτο μέρος και εδώ το δεύτερο μέρος!

Στο τρίτο μέρος του αφιερώματός μας στη Λακωνική Μάνη βρισκόμαστε κυρίως στο Γύθειο. Εκεί, επισκεπτόμαστε το Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης, όπου βλέπουμε τη μόνιμη έκθεση για την πέτρα και τα παραδοσιακά προϊόντα, και μια περιοδική έκθεση σύγχρονης τέχνης, δοκιμάζουμε την τοπική γαστρονομία και γνωρίζουμε μια ελληνική επιχείρηση με παραδοσιακά παστέλια. Τέλος, για ένα εντυπωσιακό κλείσιμο του πρώτου μέρους του ταξιδιού μας στη Λακωνική Μάνη, επισκεπτόμαστε τα σπήλαια Διρού.

Αφού γυρίσαμε τα μέρη γύρω από τη βάση μας, το ξενοδοχείο Koukouri Village στην Καφιώνα Λακωνίας, δε μπορούσαμε να μην επισκεφθούμε και το όμορφο Γύθειο. Το Γύθειο είναι η μεγαλύτερη πόλη της Μάνης και το μεγαλύτερο λιμάνι της νότιας Πελοποννήσου μετά την Καλαμάτα. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του Λαρυσίου όρους και βρέχεται από θάλασσα, ένας συνδυασμός που το κάνει αξέχαστα μαγευτικό.

Ψάχνοντας λίγα πράγματα για την ιστορία της πόλης που θα επισκεπτόμασταν, μάθαμε πως το Γύθειο κατά την αρχαιότητα ήταν το επίνειο της Σπάρτης. Στους ρωμαϊκούς χρόνους ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Σπάρτη και είχε μεγάλη ανάπτυξη, όπως μαρτυρούν οι αρχαιολογικές ανασκαφές. Το 375 μ.Χ. ένας καταστροφικός σεισμός με παλλιροϊκό κύμα κατέστρεψε την πόλη και έπνιξε τους κατοίκους. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η πόλη ξεχάστηκε και πήρε το ταπεινό όνομα Μαραθονήσι λόγω της ανάπτυξης μαράθων στην περιοχή. Έπειτα από σκληρούς αγώνες οι Μανιάτες μαζί με τους Ενετούς κατέκτησαν και πάλι την πόλη, και έκτοτε δε σταμάτησε να αναβαθμίζεται, φτάνοντας στη σημερινή της εικόνα.

Έχοντας κάνει το μικρό μας διαβασματάκι, μπήκαμε στο αυτοκίνητο, ώστε να ανακαλύψουμε ακόμα έναν ξεχωριστό προορισμό.

Στο δρόμο για το Γύθειο…

Φτάνοντας στο Γύθειο, το πρώτο μέρος που θέλαμε να επισκεφθούμε ήταν το Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης. Εκεί είδαμε την μόνιμη έκθεση, η οποία αφηγείται το πώς οι Μανιάτες «δάμασαν» την πέτρα και την αξιοποίησαν στην καθημερινότητά τους, καθώς και μια έκθεση σύγχρονης τέχνης από μια νέα καλλιτέχνη, την οποία και γνωρίσαμε προσωπικά.

Στο κέντρο πολιτισμού γνωρίσαμε την υπεύθυνη κ. Βασιλική Κουμουνδούρου, η οποία μας μίλησε με τα καλύτερα λόγια για το έργο του δημάρχου Πέτρου Ανδρεάκου στο Γύθειο και στην Ανατολική Μάνη γενικώς, όπως και συγκεκριμένα στη δημιουργία και τη στήριξη του κέντρου πολιτισμού.

Ρωτήσαμε την κ. Βασιλική από πότε υπάρχει η έκθεση στο κέντρο πολιτισμού και μας είπε πως τα εγκαίνια έγιναν το 2016. Τα πολύ παλιά χρόνια, μας είπε, το κτίριο λειτουργούσε ως σχολείο θηλέων και γι’αυτό ονομαζόταν «Παρθεναγωγείο». Όταν έπαψε να λειτουργεί ως σχολείο ο χώρος αχρηστεύτηκε, και κάποια στιγμή με αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου έγινε η μελέτη και φτιάχτηκε αυτό που βλέπουμε σήμερα. Στα κείμενα της έκθεσης διαβάσαμε πως το κτίριο ανεγέρθηκε και λειτούργησε τον 19ο αι. ως το «Παρθεναγωγείο του Γυθείου» και λέγεται πως ο αρχιτέκτονάς του ήταν ο Ερνέστος Τσίλλερ. Στον 20ο αι. στέγασε το Β’ Δημοτικό Σχολείο και στα τέλη του 20ου αι. έπαψε να λειτουργεί ως εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Η έκθεση, όπως μας είπε η κ. Βασιλική, πραγματεύεται το πώς οι Μανιάτες κατόρθωσαν να φτιάξουν με την πέτρα πολύ χρήσιμα αντικείμενα, και το πώς αντιμετώπισαν τις δυσκολίες με τον δυνατό χαρακτήρα τους. Είναι ένα σύγχρονο μουσείο του τόπου, το οποίο μιλάει για την ταυτότητα και το χαρακτήρα των Μανιατών, το πώς κατάφεραν να «δαμάσουν», να σπάσουν και να πλάσουν την πέτρα.

Οι Μανιάτες, μας είπε η κ. Βασιλική, έσκαψαν βαθιά μέσα στη γη και βρήκαν λευκό και κόκκινο μάρμαρο. Με την πέτρα έφτιαξαν εκκλησίες, πύργους, ξερολιθιές. Στην έκθεση θα δούμε ακόμα και πολλά παλιά χρηστικά αντικείμενα.

Ένα άλλο σημείο της έκθεσης είναι αφιερωμένο στο αλάτι. Στις πληροφοριακές πινακίδες διαβάσαμε για τον τρόπο που παραγόταν και για το τί ευνόησε την παραγωγή αλατιού στη Μάνη. Μάθαμε πως στα βραχώδη παράλια της Μάνης, επάνω στην πέτρα, το θαλασσινό νερό συγκεντρώνεται χωρίς να διαπερνά το έδαφος, σε φυσικές ή τεχνητές γούρνες. Έτσι, παραμένει εκεί μέχρι να εξατμιστεί και να κρυσταλλωθεί το αλάτι ή μέχρι να το μεταφέρει ο παραγωγός σε άλλη γούρνα. Εκεί, στην πέτρα, όπως μας είπε η κ. Βασιλική, παράγεται το αλάτι υψηλής ποιότητας που ονομάζεται «αφρίνα».

Κάτι πολύ ενδιαφέρον που μας αφηγήθηκε η κ. Βασιλική και περιγράφεται στην έκθεση είναι το κυνήγι των ορτυκιών που γινόταν κάθε φθινόπωρο. Οι κάτοικοι μαζεύονταν σε ένα μέρος και έκαναν θόρυβο, χτυπώντας παλαμάκια ή πέτρες, ώστε να μαζευτούν τα πουλιά και να τα πιάσουν με μία απόχη, η οποία ονομαζόταν «τραπέλα».

Μπορεί η καλλιέργεια οσπρίων να μην ήταν πολύ διαδεδομένη στη Μάνη, αλλά ένα από τα σημαντικότερα τοπικά προϊόντα ήταν τα λούπινα, μας είπε η κ. Βασιλική. Σε ενημερωτικό φυλλάδιο του μουσείου διαβάσαμε πως ήταν ένας καρπός της μανιάτικης γης που έθρεψε τους κατοίκους της σε όλους τους καιρούς.

Η πέτρα αξιοποιήθηκε και στη μελισσοκομία. Η κ. Βασιλική μας ανέφερε τις πέτρινες κυψέλες, στις οποίες έφτιαχναν οι μέλισσες το μέλι. Οι Μανιάτες είχαν καταλάβει πως οι μέλισσες συγκεντρώνονταν στις κουφάλες των δέντρων και στις σχισμές των βράχων, δηλαδή σε μέρη προστατευμένα από τις ακραίες καιρικές συνθήκες και τον καυτό ήλιο. Με βάση αυτή την παρατήρηση, όπως διαβάσαμε και στα κείμενα τις έκθεσης, οι Μανιάτες έφτιαξαν τις πέτρινες «θερίδες», οι οποίες έμοιαζαν με τετράγωνα κιβώτια τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο.

Στην έκθεση διαβάσαμε και πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το ελαιόλαδο. Σύμφωνα με τα κείμενα της έκθεσης, το ελαιόλαδο μπορεί να αποτελούσε το κύριο εξαγωγικό προϊόν της περιοχής, αλλά η παραγωγή του έως τα τέλη του 19ου αι. ήταν γεωγραφικά περιορισμένη στις εύφορες κοιλάδες της Βόρειας Μάνης. Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη της ελαιοκαλλιέργειας στη Νότια Μάνη ξεκίνησαν με την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Διαβάσαμε, επίσης, για τον τρόπο παραγωγής ελαιόλαδου στα ζωοκίνητα ελαιοτριβεία.

Στην επόμενη αίθουσα του μουσείου, όπως μας εξήγησε η κ. Βασιλική, βρισκόμαστε στο νεότερο Γύθειο, όπου βλέπουμε τους πρώτους φωτογράφους, οι οποίοι ήρθαν από τον Πόντο, καθώς και τη μουσική ανάπτυξη του Γυθείου, η οποία ήταν πολύ μεγάλη.

Μια γωνία του χώρου αυτού είναι αφιερωμένη στον παλιό σχολείο, με τα παλιά θρανία, τον μαυροπίνακα και μια παλιά αυθεντική ντουλάπα… μια αναπαράσταση της παλιάς χρήσης του κτιρίου που πιστεύουμε πως ταίριαζε πολύ στο μουσείο, ως ενθύμιο του παρελθόντος.

Τέλος, η κ. Βασιλική μας έδειξε την αίθουσα τουριστικής προβολής. Εκεί είδαμε έναν μεγάλο διαδραστικό πίνακα, ο οποίος ταξιδεύει τους επισκέπτες σε όλα τα αξιοθέατα του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Η κ. Βασιλική μας είπε πως είναι υπεύθυνη της βιβλιοθήκης και πως ο συνδυασμός της βιβλιοθήκης και του μουσείου είναι πολύ πετυχημένος, μιας και κάποιος μπορεί να έρθει για το μουσείο και να δει τη βιβλιοθήκη ή αντιστρόφως να έρθει για τη βιβλιοθήκη και να δει και το μουσείο. Τα βιβλία της βιβλιοθήκης μπορεί να μην είναι πάρα πολλά, αλλά είναι ποιοτικά, από σχεδόν όλες τις κατηγορίες. Η κ. Βασιλική μας τόνισε ακόμα πως η αναγνωστική κίνηση της βιβλιοθήκης είναι τεράστια και χαιρόμαστε πολύ για αυτό!

Κλείνοντας, η κ. Βασιλική μας είπε πως οι επισκέπτες φεύγουν από την έκθεση κατενθουσιασμένοι και εντυπωσιασμένοι, ειδικά με το πώς η πέτρα αποτέλεσε το υλικό με το οποίο οι Μανιάτες έφτιαξαν όλα αυτά τα μεγαλουργήματα. Το ίδιο νιώσαμε κι εμείς! Φυσικά δεν μπορέσαμε να φωτογραφίσουμε και να καταγράψουμε όλα τα σημαντικά εκθέματα και τον πλούτο πληροφοριών που μπορεί κάποιος να δει στο Κέντρο Πολιτισμού  Ανατολικής Μάνης… Γι’αυτό όσοι βρεθείτε στη Μάνη αξίζει να το επισκεφθείτε!

Βγαίνοντας από την μόνιμη έκθεση του κέντρου πολιτισμού συναντήσαμε την κ. Πόλυ Βαρτζιώτη-Γαλενιανού ή Πούλια όπως είναι το καλλιτεχνικό της όνομα. Η Πούλια είναι η εικαστικός που εκθέτει τα έργα της στην περιοδική έκθεση σε μια από τις αίθουσες του κτιρίου. Της ζητήσαμε να μας κάνει μια μικρή ξενάγηση και δέχθηκε με προθυμία.

Μπαίνοντας στην αίθουσα της περιοδικής έκθεσης μας πλημμύρισε το χρώμα. Είδαμε έργα ρεαλιστικής τεχνοτροπίας, αλλά και πιο αφηρημένα, άλλα με τοπία και άλλα με ανθρώπινες μορφές, όλα με χρώματα ζωντανά, αισιόδοξα. Χαθήκαμε κυριολεκτικά μέσα στο χρώμα χάρη στα έργα που μας μετέφεραν μια χαρούμενη διάθεση, η οποία συχνά λείπει από τη σύγχρονη τέχνη.

Η Πούλια ξεκίνησε τη μικρή μας ξενάγηση λέγοντας πως είναι εκκολαπτόμενη ζωγράφος, μιας και έχει ξεκινήσει εδώ και μόλις τέσσερα χρόνια. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει βγαίνοντας στη σύνταξη -το επάγγελμά της ήταν διαιτολόγος και διακοσμήτρια- αν και η τέχνη ήταν κάτι που είχε για χρόνια στο μυαλό της.

Ειδικά με τον Κοροναϊό βρήκε το χρόνο να κάνει πολλά έργα, με πολύ χρώμα επειδή, όπως μας είπε, ο κόσμος το είχε ανάγκη αυτό για να βγει από τη «μαυρίλα» που επικρατεί. Η ανταπόκριση του κόσμου στα έργα της είναι πολύ θετική, όλοι της λένε πόσο ωραία είναι τα χρώματα που χρησιμοποιεί! Της λένε μάλιστα πως είναι τόσο ζωντανά και αληθινά, που μοιάζουν λες και βγήκαν από υπολογιστή…

Τα έργα της Πούλιας είναι φτιαγμένα με ακρυλικά χρώματα σε καμβά. Αυτό που της αρέσει πιο πολύ, μας είπε, είναι να αποτυπώνει τη φύση, να αποδίδει τα πράγματα όπως είναι στην πραγματικότητα. Κάποια από τα έργα της βασίζονται σε μνήμες. Εμείς έχουμε να πούμε πως είναι όλα υπέροχα και ευχόμαστε καλή επιτυχία!

Φεύγοντας από την έκθεση αποφασίσαμε να κάνουμε μια μικρή βόλτα στην πόλη του Γυθείου και να αναζητήσουμε κάποια τοπική επιχείρηση για να πάρουμε αναμνηστικά για την Αθήνα -φυσικά κάποιο από τα τοπικά προϊόντα της Μάνης. Στο δρόμο μας συναντήσαμε το παστελοποιίο-ζαχαροπλαστείο «Μανωλάκος», το οποίο όπως είδαμε στην ταμπέλα του έχει ιστορία από το 1902, και δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε.

Μπαίνοντας μέσα στο κατάστημα βρεθήκαμε περιτριγυρισμένοι στην κυριολεξία από παστέλια. Και όλα διαφορετικά μεταξύ τους, να τα θες όλα και να μη μπορείς να διαλέξεις!

Στο κατάστημα γνωρίσαμε την κ. Μανωλάκου. Της ζητήσαμε να μας πει λίγα λόγια για την ιστορία της επιχείρησης και μας είπε πως ο παππούς ίδρυσε την επιχείρηση το 1902. Με το πρωτογενές υλικό, μέλι, σουσάμι και ζάχαρη, έπλαθε το παστέλι σε μαρμάρινο πάγκο. Παλιά το παστέλι δεν πωλούνταν σε τεμάχια, αλλά ήταν μια πλάκα, την οποίαν έκοβαν σε ρομβοειδή κομμάτια. Τα κομμάτια αυτά τα σέρβιραν μαζί με παγωμένο νεράκι.

Η δεύτερη γενιά, ο πατέρας του συζύγου της κ. Μανωλάκου, ανέλαβε την επιχείρηση την οποία συνέχισε με τον ίδιο τρόπο, κάνοντας μια καινοτομία -έβαλε το παστέλι σε ένα κουτάκι. Μέχρι τότε η κατανάλωση ήταν τοπική και η επιχείρηση είχε έναν εσωστρεφή χαρακτήρα. Ο σύζυγος της κ. Μανωλάκου, ο οποίος έχει σπουδάσει μάρκετινγκ στην Αμερική, όταν ήρθε το 1980 να παραλάβει την επιχείρηση, την εκσυγχρόνισε και έφτιαξε ένα εργαστήριο σύμφωνο με όλους τους υγειονομικούς κανονισμούς. Διατήρησε αλώβητη την παραδοσιακή συνταγή, όπως μας τόνισε η κ. Μανωλάκου και μοίρασε το ίδιο προϊόν σε διάφορα τεμάχια και μεγέθη κουτιών. Στη συνέχεια, άρχισε να δημιουργεί και άλλους κωδικούς, φτάνοντας σήμερα στους 72!

Η κ. Μανωλάκου μας είπε πως όλη αυτή η αγάπη μεταλαμπαδεύτηκε και στα παιδιά τους, τα οποία ενώ σπούδασαν οικονομικά, θέλησαν να αναλάβουν την επιχείρηση. Ο γιος, ο Χρήστος έχει αναλάβει το δημιουργικό και παραγωγικό κομμάτι, ενώ η κόρη, η Άλκηστις, έχει αναλάβει το μάρκετινγκ. Η κ. Μανωλάκου μας μίλησε με μεγάλη περηφάνια για τα παιδιά της. Μας είπε πως βγάζουν συνέχεια νέες γεύσεις -ειδικά μέσα στον Κοροναϊό δημιούργησαν πολλούς καινούριους κωδικούς. Η επιχείρηση είναι υγιής και πηγαίνει πολύ καλά, έχει μάλιστα συνεργασία με όλα τα Duty Free καταστήματα της χώρας μας και κάνει και εξαγωγές. Στην Ελλάδα κάνουν συνεργασίες με επιλεγμένα καταστήματα σε όλη τη χώρα, μας είπε η κ. Μανωλάκου, κι εμείς ευχόμαστε να συνεχίσει έτσι και ακόμα καλύτερα!

Η κ. Μανωλάκου μας έδειξε ένα κουτάκι με vintage σχεδιασμό και μας είπε την ιστορία του… Στη δεκαετία του ’80 ο σύζυγός της το κατήργησε για να κάνει τις τότε «μοντέρνες» συσκευασίες, με μωβ χρώμα που ήταν τότε στη μόδα… Ευτυχώς, η κ. Μανωλάκου είχε κρατήσει ένα απόκομμα και όταν το είδε ο γιος της, αποφάσισε να επαναφέρει το κουτάκι του παππού. Και πολύ καλά έκανε θα πούμε εμείς, επειδή είναι πανέμορφα νοσταλγικό!

Τα παστέλια Μανωλάκου φτιάχνονται, λοιπόν, με την παραδοσιακή συνταγή των παππούδων, με λίγη ζάχαρη και πολύ μέλι πολύ καλής ποιότητας και πιστοποιημένο, κάτι που φαίνεται αμέσως στην υφή τους, η οποία είναι μαλακή και μαστιχωτή. Βγαίνουν και σε εκδοχές με όλο μέλι, βιολογικά, με καστανή ζάχαρη, πολύσπορα, γάμου με όλα τα μπαχαρικά, με super foods, με πρωτότυπες και δημιουργικές γεύσεις, όπως με σπιρουλίνα, με μαύρο σουσάμι, με γύρη, με πρόπολη και ένα σωρό άλλα. Ο γιος της οικογένειας, ο Χρήστος, μάλιστα, έφτιαξε πρόσφατα τραγανό παστέλι με μόνο μέλι, το οποίο δε γινόταν μέχρι τότε.

Η επιχείρηση διαθέτει επίσης και τα παραδοσιακά μανιάτικα λαλάγγια. Η κ. Μανωλάκου μας αφηγήθηκε την ιστορία τους, την οποία κατέγραψε ο ιστορικός Σαράντος Καργάκος: Τα παλιά χρόνια, όταν η Μάνη στερούνταν πολλών πραγμάτων, η Μανιάτισσα μάνα δημιούργησε τα λαλάγγια για τα παιδιά που στεναχωριόντουσαν επειδή δεν είχαν να φάνε γλυκό. Η Μανιάτισσα έφτιαξε ένα ζυμαράκι από νερό, αλάτι, αλεύρι και λάδι κι έβγαλε το λαλάγγι. Από πάνω έριχνε μελάκι που είχε από τα μελίσσια της. Τα παιδάκια, από τη χαρά τους, τραγουδούσαν «λα, λα, λα» και έτσι βγήκε το όνομα λαλάγγι!

Φύγαμε από το κατάστημα με μια γλυκιά διάθεση και μια σακούλα γεμάτη παστέλια: παστέλι όλο μέλι, παστέλι τραγανό, παστέλι αμυγδάλου, παστέλι πολύσπορο, με μαστίχα, με goji berry, με σπόρους chia, με πικραμύγδαλο, με φρούτα του δάσους, με πρόπολη Ταϋγέτου, με γύρη Ταϋγέτου, με μαύρο σουσάμι, με cranberry και άλλα πολλά… Ευχαριστούμε μέσα από την καρδιά μας, είναι όλα υπέροχα!

Την ώρα που εμείς είχαμε βυθιστεί σε ιστορίες με μέλι και σουσάμι, έξω είχε βραδιάσει. Έτσι, κάναμε ένα μικρό περπάτημα και κατευθυνθήκαμε προς τον επόμενο προορισμό μας, που όπως θα μαντεύετε, ήταν για φαγητό!

Η επιλογή μας στο Γύθειο ήταν ο «Δυόσμος», μια οικογενειακή επιχείρηση του Γιώργου Καψούλια και της συζύγου του Σταυρούλας Κακοκέφαλου, η οποία υπάρχει εδώ και τρία χρόνια. Είναι ένα κρυμμένο διαμαντάκι, καθώς βρίσκεται σε ένα μικρό δρομάκι, σε περιοχή προσφυγικών κατοικιών. Με τραπεζάκια σε έναν δρόμο που το βράδυ κλείνει και γίνεται πεζόδρομος, λόγω των νέων μέτρων για τις αποστάσεις των τραπεζιών, το μαγαζί έχει μια ζεστή, οικογενειακή ατμόσφαιρα, την οποία δημιουργούσε κυρίως η στάση των ανθρώπων του, σε συνδυασμό με την κομψή διακόσμηση.

Ο χώρος του εστιατορίου είναι διακοσμημένος από τους ιδιοκτήτες τους ίδιους, όπως μας είπε η κ. Σταυρούλα, με το δικό τους γούστο και με πολύ μεράκι, κάτι που φαίνεται από τα πιάτα που επιλέγουν για να σερβίρουν τα φαγητά τους έως τα πεντακάθαρα, κομψά μπάνια τους.

Το μενού τους φαινόταν όλο πεντανόστιμο κι έτσι ζητήσαμε από την ευγενέστατη και πολύ γλυκιά κυρία Σταυρούλα να μας προτείνει επιλεγμένα πιάτα από τον κατάλογό τους. Την εμπιστευθήκαμε και καλά κάναμε!

Ζητήσαμε ακόμα από την κυρία Σταυρούλα να μας πει δυο λόγια για το μεζεδοποτείο (όπως ονομάζουν το εστιατόριο τους). Μας είπε πως ο «Δυόσμος» έχει γίνει γνωστός για τα μαγειρευτά φαγητά, αν και δεν ήταν στα αρχικά τους σχέδια… Υπήρχε όμως ένα κενό στην αγορά και τα μαγειρευτά τους αγαπήθηκαν από τον κόσμο, όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά και τον χειμώνα, κατά τον οποίον λειτουργούν κυρίως με delivery. Όλα τα πιάτα ημέρας είναι μαγειρευτά που φτιάχνονται από την κυρία Σταυρούλα και τη μητέρα της, κάθε μέρα διαφορετικά. Επίσης, έχουν συνεργαστεί με σεφ για συγκεκριμένα πιάτα τα οποία κράτησαν στο μενού. Η κυρία Σταυρούλα μας είπε με καμάρι πως έχουν μια πολύ καλή ομάδα στην κουζίνα και πως έχουν πρόσφατα βραβευτεί για την ποιότητα του φαγητού τους. Το δοκιμάσαμε και συμφωνούμε απολύτως!

Έχοντας γεμίσει από γεύσεις και εμπειρίες, δεν έμενε παρά να γυρίσουμε στο ξενοδοχείο μας, το τετράστερο ξενοδοχείο Koukouri Village στην Καφιώνα, και να βυθιστούμε στο μαλακό του στρώμα και τα απαλά του μαξιλάρια για έναν χαλαρωτικό και αναζωογονητικό ύπνο. Το πρωί απολαύσαμε για άλλη μια φορά το πρωινό και ετοιμαστήκαμε για την αναχώρηση.

Φεύγοντας, ευχαριστήσαμε μέσα από την καρδιά μας τα παιδιά του ιδιοκτήτη που εργάζονται στην οικογενειακή επιχείρηση, την Αθανασία Γιάνναρου και τον Θοδωρή Γιάνναρο, οι οποίοι είναι πραγματικά φιλόξενοι, ευγενικοί και εργατικοί! Υποσχεθήκαμε να ξαναέρθουμε και μας είπαν πως από τον επόμενο χρόνο θα μας περιμένει και μια μεγάλη πισίνα δίπλα στο βουνό, με θέα τη θάλασσα… Θα ανυπομονούμε να τη δούμε ολοκληρωμένη!

Για το κλείσιμο του υπέροχου ταξιδιού μας στα μέρη της Λακωνικής Μάνης θέλαμε να επισκεφθούμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα, όχι μόνο της περιοχής αλλά και όλου του κόσμου, το σπήλαιο Βλυχάδα στον Διρό. Δυστυχώς, λόγω της πανδημίας, η διαδρομή που θα είχαμε τη δυνατότητα να διανύσουμε θα ήταν μειωμένη (όπως και το εισιτήριο για τους επισκέπτες), αλλά και πάλι δε θέλαμε να το χάσουμε με τίποτα.

Φτάνοντας στα σπήλαια Διρού συναντήσαμε τον κύριο Πέτρο Λαζαράκο, υπεύθυνο των Σπηλαίων Διρού, τα οποία διαχειρίζεται η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), τον οποίον ευχαριστούμε θερμά τόσο για την ευγένειά του, όσο και για την άμεση άδεια για την είσοδο, τη φωτογράφιση και τη δημοσίευση της εμπειρίας μας από τη σύντομη περιήγηση που είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε. Και αν δείτε πόσα πανέμορφα πράγματα είδαμε, φανταστείτε τι θα γινόταν στην ολοκληρωμένη διαδρομή!

Το σπήλαιο Βλυχάδα, στα δυτικά παράλια της Λακωνικής χερσονήσου, κατατάσσεται ανάμεσα στα καλύτερα λιμναία σπήλαια του κόσμου. Διατρέχεται από έναν υπόγειο ποταμό, ο οποίος, όπως διαβάσαμε σε ενημερωτικό φυλλάδιο του Κέντρου Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης, έχει γεύση γλυφή ή «βλυχή» κατά το τοπικό ιδίωμα, από όπου παίρνει και το όνομά του.

Πατήστε πάνω στις φωτογραφίες για να τις δείτε σε πλήρη προβολή:

Στη λιμναία -σύντομη λόγω πανδημίας- διαδρομή, μέσα στη λέμβο

Στο ενημερωτικό φυλλάδιο του σπηλαίου βρήκαμε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα για την ιστορία του. Διαβάσαμε πως η ύπαρξή του ήταν γνωστή στους ντόπιους από το 1900 περίπου και πως έως το 1960 είχαν διερευνηθεί και χαρτογραφηθεί 1600 μέτρα από το σημερινό μήκος που ξεπερνά τα 14 χιλιόμετρα. Οι πόρτες του σπηλαίου άνοιξαν για πρώτη φορά το 1967, όταν ο Ε.Ο.Τ. ολοκλήρωσε τις εργασίες που είχαν αρχίσει έξι χρόνια νωρίτερα.

Μπαίνοντας από τη στενή φυσική είσοδο του σπηλαίου αντικρίσαμε απευθείας ένα μαγευτικό θέαμα… Μπήκαμε σε μια βαρκούλα και ξεκινήσαμε την περιήγησή μας, ξέροντας πως θα ήταν μια αξέχαστη εμπειρία!

Ο λεμβούχος της βάρκας μας στη διάρκεια της διαδρομής μας έδωσε μερικές σημαντικές πληροφορίες για το σπήλαιο. Μας είπε πως το νερό, το υπόγειο ποτάμι δηλαδή, βρίσκεται στην ίδια επιφάνεια με τη θάλασσα και πως μέσα του ζούν μόνο χέλια. Μας ενημέρωσε πως η θερμοκρασία του νερού είναι 12 βαθμοί, και του αέρα 18 βαθμοί, τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Ήταν ένα ζεστό μεσημέρι, οπότε η επίσκεψή μας ήταν ό,τι πρέπει!

Ο λεμβούχος μας εξήγησε πως σταλακτίτες λέγονται όσοι κρέμονται από την οροφή, ενώ σταλαγμίτες όσοι βγαίνουν από το νερό. Θέλοντας να μάθουμε λίγα παραπάνω πράγματα για τους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες, διαβάσαμε πως όλα οφείλονται στο νερό και σε ένα άλας, το ανθρακικό ασβέστιο. Το νερό της βροχής, το οποίο είναι όξινο, όταν διαπερνά τα ασβεστολιθικά πετρώματα τα διαβρώνει, και με αυτόν τον τρόπο σχηματίζονται τα σπήλαια. Έτσι, δημιουργούνται ιόντα ασβεστίου μέσα στο νερό.

Όταν το νερό δημιουργεί σταγόνες στην οροφή του σπηλαίου, οι σταγόνες εξατμίζονται και σχηματίζεται το λευκό, στερεό ανθρακικό ασβέστιο. Με αυτόν τον τρόπο σχηματίζονται οι σταλακτίτες, σταγόνα σταγόνα, για χιλιάδες χρόνια. Αντίστοιχα, κάποιες σταγόνες πέφτουν στο έδαφος όπου το νερό πάλι εξατμίζεται αφήνοντας το ανθρακικό ασβέστιο, και έτσι σχηματίζονται οι σταλαγμίτες. Ορισμένες φορές οι σταλακτίτες ενώνονται με τους σταλαγμίτες, δημιουργώντας εντυπωσιακές στήλες.

Όσο για το λιμναίο σπήλαιο μέσα στο οποίο βρισκόμαστε, στο ενημερωτικό φυλλάδιο διαβάσαμε πως άρχισε να σχηματίζεται πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, όταν η επιφάνεια της θάλασσας βρισκόταν πολύ χαμηλότερα από τα σημερινά της επίπεδα. Έχουν, μάλιστα, βρεθεί σταλακτίτες σε βάθος 71 μέτρων!

Συνεχίζοντας τη λιμναία βαρκάδα μας, μάθαμε πως στο σπήλαιο έχουν βρεθεί απολιθωμένα οστά πάνθηρα, ύαινας, λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού και το μεγαλύτερο κοίτασμα ιπποποτάμων στην Ευρώπη. Εντυπωσιακές πληροφορίες που συμπληρώνουν τις φαντασμαγορικές εικόνες!

Κατεβαίνοντας από τη λέμβο συνεχίσαμε μια εξίσου όμορφη χερσαία διαδρομή, περνώντας δίπλα από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, και βγήκαμε έξω γεμάτοι δροσιά, γνώσεις και πανέμορφες φωτογραφίες… Προτρέπουμε όλους όσοι βρεθούν στη Μάνη να μη χάσουν τη μοναδική αυτή εμπειρία, είναι πραγματικά ανεπανάληπτη και θα σας μείνει αξέχαστη!

Πατήστε πάνω στις φωτογραφίες για να τις δείτε σε πλήρη προβολή:

Στη χερσαία διαδρομή προς την έξοδο από το σπήλαιο

Βγαίνοντας και περπατώντας λίγο παρακάτω, βρήκαμε μια μικρή πανέμορφη παραλία, όπου μπορεί κανείς να συνεχίσει να δροσίζεται, κάνοντας τη βουτιά του.

Εκτός από την παραλία, κοντά στην έξοδο του σπηλαίου είδαμε ένα άγαλμα που μας έκανε μεγάλη εντύπωση. Πρόκειται για το άγαλμα της Μανιάτισσας, η οποία στέκει επιβλητικά με το δρεπάνι στο χέρι, κοιτώντας το πέλαγος. Σε ένα από τα φυλλάδια του Κέντρου Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης διαβάσαμε κάποια πράγματα για την ιστορία του μέρους αυτού. Μάθαμε πως «τον Ιούνιο του 1826 τα στρατεύματα του Ιμπραήμ επιχείρησαν να αποβιβαστούν στην παραλία του Διρού σε μια προσπάθεια να εγκλωβίσουν τους άντρες που μάχονταν στα ταμπούρια της Βέργας. Βρήκαν, όμως, απέναντι τους αποφασισμένες τις γυναίκες, που έτρεξαν να αποκρούσουν την επίθεση με μόνα τους όπλα τα δρεπάνια και τα λιθάρια του τόπου τους.»

Πιστεύουμε πως αυτός είναι ο κατάλληλος τρόπος να κλείσουμε το μικρό μας αφιέρωμα στη Λακωνική Μάνη, ένα μέρος φτιαγμένο από πέτρα και ιστορία… Συνεχίζουμε το γλυκό μας ταξίδι στη Μεσσηνιακή Μάνη τώρα, μείνετε συντονισμένοι!

Διαβάστε πρώτοι κάθε νέο μας άρθρο!

Βρείτε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μας:

• Instagram: @eatdessertfirstgreece 
• Facebook profile: Giorgos Eliza Vlachakis
• Facebook page: eatdessertfirstgreece
• Twitter: @eatdessert1stGr
• Pinterest: eatdessert1stGr
• WordPress: Eat Dessert First Greece
• LinkedIn: Eliza Neofytou
• Reddit: eatdessertfirstgr

Ακολουθήστε μας συμπληρώνοντας το email σας στο πεδίο στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας μας, για να σας έρχεται με email κάθε νέο μας άρθρο μόλις κυκλοφορήσει. Μην ξεχάσετε να κάνετε επιβεβαίωση της εγγραφής σας, στο email που θα σας έρθει! 🤗 Όσοι είστε κι εσείς wordpress bloggers, πατήστε απλώς follow.