Λίγες μόνο μέρες μένουν για τα Χριστούγεννα και έχει έρθει η ώρα να μυρίσει το σπίτι κανέλα, πορτοκάλι και γαρύφαλλο! Ναι, σωστά καταλάβατε, ήρθε η ώρα για μελομακάρονα… Κάθε χρόνο απολαμβάνουμε τα Χριστουγεννιάτικα γλυκά μας με τεράστια χαρά, αλλά πόσα ξέρουμε πραγματικά για αυτά;
Το νέο γλυκό, Χριστουγεννιάτικο άρθρο μας θα το αφιερώσουμε στα παραδοσιακά μας μελομακάρονα, τις τοπικές παραλλαγές τους και κάποιες σύγχρονες ιδέες για πρωτότυπες εκδοχές τους. Και αφού μας ανοίξει για τα καλά η όρεξη θα τα φτιάξουμε με εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, θα τα ψήσουμε για να γεμίσει η κουζίνα αρώματα και θα τα σιροπιάσουμε με σιρόπι από εξαιρετικό μέλι πεύκο-ερείκη. Μια φορά το χρόνο τα απολαμβάνουμε (δυστυχώς!)… τους αξίζουν μόνο τα καλύτερα υλικά!
Κάτι σημαντικό που θέλουμε να τονίσουμε για τα μελομακάρονα είναι πως είναι πιο υγιεινά από τους κουραμπιέδες. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που τα προτιμάμε. Όπως περιγράφει η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος (BSc, MSc) Δέσποινα Μαρτσέλου, τα μελομακάρονα μπορεί να έχουν πάνω κάτω τις ίδιες θερμίδες με τους κουραμπιέδες, αλλά έχουν μεγαλύτερη θρεπτική αξία, με λιγότερα κορεσμένα λιπαρά, μιας και δεν περιέχουν βούτυρο. Στα μελομακάρονα το ελαιόλαδο προσφέρει ωφέλιμα λιπαρά και αντιοξειδωτικές βιταμίνες. Το μέλι έχει επίσης μεγάλη θρεπτική αξία, όπως και τα καρύδια, τα οποία είναι μια από τις καλύτερες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων. Το μπαχαρικά είναι πλούσια σε αιθέρια έλαια και η κανέλα σε συνδυασμό με το πορτοκάλι προσφέρει και λίγο σίδηρο. Συμπέρασμα; Τρώμε τα μελομακάρονά μας με μέτρο, αλλά με λιγότερες τύψεις από ότι τους κουραμπιέδες, και πάμε και για καμιά Χριστουγεννιάτικη πεζοπορία για να τα αντισταθμίσουμε!
Η ιστορία των μελομακάρονων, όπως διαβάσαμε σε άρθρο στην Καθημερινή, ξεκινάει στην Αρχαία Ελλάδα -κάτι που πλέον με τόσες γλυκές ιστορίες που έχουμε μάθει δε μας εκπλήσσει καθόλου! Εκεί, η λέξη μακαρία σήμαινε νεκρόδειπνο και ψυχόπιτα (νεκρόδειπνος άρτος). Η ψυχόπιτα είχε μεν το σχήμα και το μέγεθος του μελομακάρονου, αλλά καμιά σχέση δεν είχε η περίσταση που την έφτιαχναν με τη χαρμόσυνη γιορτή της Γέννησης του Χριστού…
Αργότερα, στο Βυζάντιο η μακαρία έγινε μακαρωνία και συνέχισε να σημαίνει νεκρώσιμο δείπνο, στο οποίο κατανάλωναν ζυμαρικά. Εκεί εντοπίζεται και η ρίζα της ιταλικής ονομασίας maccarone για τα σπαγγέτι και ως αντιδάνειο γυρίζει πίσω στην Ελλάδα, με τα μακαρόνια φυσικά.
Η Σιμόνη Καφίρη στο βιβλίο της Με αμύγδαλα, καρύδια και μέλι κάνει έναν άλλον συσχετισμό. Στην αρχαιότητα υπήρχε η συνήθεια των μειλίχιων προσφορών για να εξευμενίσουν τους δαίμονες και τους θεούς του Άδη. Λέγονταν μειλίγματα και ήταν πλακούντες περιχυμένοι με μέλι.
Η πορεία προς τη σημερινή μορφή των μελομακάρονων είναι παρ’ όλα αυτά ένα γλυκό μυστήριο. Το πιο πιθανό είναι πως στη βυζαντινή εποχή προστέθηκε μέλι στην ψυχόπιτα, οδηγώντας τη στο δρόμο προς τα λαχταριστά σημερινά γλυκίσματα. Όπως μας είπε η φίλη μας Βαρβάρα, εξαιρετική μαγείρισσα και γνώστης των παραδοσιακών γλυκών, στο Βυζάντιο τα μελομακάρονα δεν τα σιρόπιαζαν όπως κάνουμε σήμερα, αλλά είτε τους έριχναν μέλι και καρύδια όταν ήταν καυτά, είτε τα σέρβιραν με ένα δοχείο με μέλι δίπλα για να τα βουτάνε μέσα.
Οδεύοντας προς το σήμερα, μάθαμε πως τα μελομακάρονα λέγονταν μελομακάρουνα μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.
Η βασιλόπιττα, μετά των υπασπιστών της μελομακαρούνων και κουραμπιέδων…
Παράθεση της φράσης του Καμπούρογλου του 1885, στο περιοδικό Μικρασιάτικα Χρονικά, 1963 (πηγή)
Εκτός από μελομακάρουνα, τα αγαπημένα μας γλυκίσματα λέγονταν και φοινίκια στη Μικρασιατική διάλεκτο. Το όνομα τους, σύμφωνα με την Καφίρη, προέρχεται από τους Έλληνες που είχαν ζήσει στην Αφρική, επειδή είχαν το σχήμα του καρπού της φοινικιάς, του χουρμά. Τα κλασικά σμυρνέικα μελομακάρονα ή φοινίκια βρήκαμε πως παραδοσιακά πλάθονται με τη βοήθεια μιας ξύστρας (τρίφτη) -ή της ανάποδης από ένα περίτεχνο τασάκι- πιέζοντας απαλά ώστε να σχηματιστεί μια μικρή γούβα στο κάτω μέρος τους και η πάνω επιφάνεια να γίνει ανάγλυφη ώστε να κρατάει το σιρόπι και το καρύδι. Μια διαφορά των σμυρνέικων μελομακάρονων είναι πως δεν περιέχουν σιμιγδάλι στη ζύμη. Τα σωστά εκτελεσμένα φοινίκια παραμένουν τραγανά μετά το σιρόπιασμα και πασπαλίζονται με καρύδια, κανέλα και καβουρδισμένο σουσάμι.
Στην Ιθάκη τα μελομακάρονα λέγονται χουρμάδες ή γκουρμάδες. Η διαφορά αυτής της τοπικής παραλλαγής είδαμε πως είναι ότι τηγανίζονται σε λάδι και μετά σιροπιάζονται και πασπαλίζονται με τριμμένο καρύδι, αμύγδαλο, σουσάμι και κανέλα. Το σχήμα τους είναι σαν σωλήνας με κενό στο κέντρο και φτιάχνεται με τη βοήθεια του τρίφτη, πάνω στον οποίο ρολάρεται το ζυμάρι.
Κάνοντας το μικρό γλυκό μας ταξιδάκι στην ιστορία των μελένιων γλυκισμάτων μας, μας γεννήθηκαν και κάποια άλλα ερωτήματα: Η σύγχρονη ζαχαροπλαστική πώς αντιμετωπίζει τα μελομακάρονα; Προσθέτει τις δικές της πινελιές ή το παραδοσιακό εορταστικό μας κέρασμα προτιμάει να το αφήνει κλασικό και αγαπημένο; Υπάρχει χώρος για να δούμε την παράδοση με ένα φρέσκο μάτι -και σεβασμό φυσικά- και να εκφραστούμε δημιουργικά;
Έχοντας δει όλες αυτές τις λαχταριστές εκδοχές των αγαπημένων μας μελομακάρονων, ήρθε η ώρα να φτιάξουμε τα δικά μας. Θα σας πούμε όλα μας τα μυστικά και τους λόγους για τις επιλογές μας, ώστε να μπορείτε να κάνετε τις δικές σας παραλλαγές και αυτοσχεδιασμούς. Η δικιά μας συνταγή προέκυψε πειράζοντας κάποιες αναλογίες από μια κλασική συνταγή που είχαμε, και βγαίνει τέλεια! Μελομακάρονα τραγανά απ’ έξω και άψογα μελωμένα μέχρι την καρδιά…
Tα Μελομακάρονα του Eat Dessert First
H συνταγή μας
Υλικά για τα μελομακάρονα
| Αλεύρι μαλακό (κοσκιν.) | 500 γρ. |
| Σιμιγδάλι ψιλό | 230 γρ. |
| Σόδα | 10 γρ. |
| Χυμός πορτοκάλι | 300 γρ. |
| Ελαιόλαδο | 100 γρ. |
| Ηλιέλαιο | 200 γρ. |
| Ζάχαρη άχνη | 120 γρ. |
| Κανέλα | 1 κ.γ. |
| Γαρύφαλλο | 1/2 κ.γ. |
| Ξύσμα πορτοκαλιού | |
| Καρύδι σκόνη | 100 γρ. |
Υλικά για το σιρόπι
| Ζάχαρη | 600 γρ. |
| Νερό | 450 γρ. |
| Μέλι | 180 γρ. |
| Ξύλο κανέλας | |
| Φλούδα μανταρίνι |
Πώς φτιάχνουμε τα μελομακάρονα
Πρώτα απ’ όλα βάζουμε Χριστουγεννιάτικα τραγούδια να παίζουν, φοράμε τις ποδιές μας και ανάβουμε τα λαμπάκια μας! Έπειτα, ζυγίζουμε τα υλικά μας. Ξεκινάμε φτιάχνοντας το σιρόπι. Βάζουμε το νερό με τη ζάχαρη, την κανέλα και τις φλούδες μανταρινιού (ή πορτοκαλιού αν προτιμάτε) να βράσουν. Μόλις πάρουν βράση αφήνουμε για άλλα 4 λεπτά και αποσύρουμε από τη φωτιά. Τότε προσθέτουμε το μέλι. Δεν βράζουμε το μέλι μαζί με τα υπόλοιπα, ώστε να μην αλλοιωθούν το άρωμα, η γεύση και τα θρεπτικά του συστατικά. Αφήνουμε την κατσαρόλα με το σιρόπι στην άκρη να κρυώσει και ετοιμάζουμε τη ζύμη.
Βάζουμε σε ένα ψηλό δοχείο το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο και το χυμό πορτοκάλι και προσθέτουμε τη ζάχαρη άχνη. Χρησιμοποιούμε άχνη για να διαλυθεί πιο εύκολα. Ανακατεύουμε καλά ή ακόμα καλύτερα χτυπάμε για λίγο με ένα μπλέντερ χειρός. Χρησιμοποιούμε 2/3 ηλιέλαιο και 1/3 ελαιόλαδο, ώστε τα μελομακάρονα να πάρουν το άρωμα του ελαιολάδου αλλά να μη γίνουν πολύ βαριά.
Ρίχνουμε το μείγμα των υγρών σε ένα μεγάλο μπωλ. Ανακατεύουμε όλα τα στερεά υλικά μαζί και τα προσθέτουμε στα υγρά. Επιλέγουμε μαλακό αλεύρι για καλύτερη υφή και για να απορροφούν καλύτερα το σιρόπι. Χρησιμοποιούμε σιμιγδάλι ώστε να γίνουν πιο σταθερά στην υφή τα μελομακάρονα και να μη θριμματίζονται. Επίσης το σιμιγδάλι βοηθάει στο να μένει η εξωτερική επιφάνεια τραγανή και η καρδιά μελωμένη. Στη ζύμη προσθέτουμε και τριμμένο καρύδι (σε σκόνη στο μπλέντερ για να μην έχει κομματάκια μέσα η ζύμη μας) για ακόμα περισσότερη γεύση. Ανακατεύουμε όλα τα υλικά μαζί ελάχιστα με μια σπάτουλα ή με τα χέρια, με πολύ προσοχή γιατί αν τα ζυμώνουμε θα μας βγουν σκληρά!
Πλάθουμε τα σχήματα που μας αρέσουν, χωρίς να πιέζουμε πολύ τη ζύμη και με γοργό ρυθμό, ώστε να ψηθούν όσο πιο άμεσα γίνεται για να μη βγάλει λάδι η ζύμη. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο για 25-30 λεπτά στους 180°C στον αέρα, μέχρι να πάρουν ωραίο χρώμα. Οι ποσότητες της συνταγής μας βγάζουν περίπου δύο ταψιά μελομακάρονα. Ίσα για να τα δοκιμάσουμε δηλαδή…
Και ήρθε η σημαντικότερη στιγμή… το σιρόπιασμα! Πολλές συνταγές συστήνουν να είναι τα μελομακάρονα καυτά από το φούρνο και το σιρόπι κρύο. Εμείς, όμως, ακολουθούμε τη συμβουλή που μας έχει δώσει παλιός ζαχαροπλάστης: τα μελομακάρονα καυτά και το σιρόπι σχετικά ζεστό προς χλιαρό. Έτσι πετυχαίνουμε να μελώσουν μέχρι την καρδιά και να παραμείνουν τραγανά απ’ έξω. Αν το σιρόπι μας έχει εν τω μεταξύ κρυώσει, το ζεσταίνουμε λίγο ακόμα στο μάτι. Βουτάμε τα μελομακάρονα και τα αφήνουμε για ένα λεπτό από τη μια και άλλο ένα από την άλλη πλευρά. Τα τοποθετούμε σε πιατέλα το ένα δίπλα στο άλλο και πασπαλίζουμε με τριμμένο καρύδι.
Στοιβάζουμε τα μελομακάρονά μας σε ένα υπέροχο βουναλάκι πάνω στην καλή μας πιατέλα και το τοποθετούμε σε κεντρικό σημείο του σπιτιού, για να τα καμαρώνουμε! Ευχαριστούμε, τέλος, θερμά τις εταιρείες που μας παρείχαν τα προϊόντα τους για να υποστηρίξουν τις συνταγές μας:
Διαβάστε πρώτοι κάθε νέο μας άρθρο!
Βρείτε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μας:
- Instagram: @eatdessertfirstgreece
- Facebook profile: Giorgos Eliza Vlachakis
- Facebook page: eatdessertfirstgreece
- Twitter: @eatdessert1stGr
- Pinterest: eatdessert1stGr
- WordPress: Eat Dessert First Greece
- LinkedIn: Eliza Neofytou
- Reddit: eatdessertfirstgr
Ακολουθήστε μας συμπληρώνοντας το email σας στο πεδίο στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας μας, για να σας έρχεται με email κάθε νέο μας άρθρο μόλις κυκλοφορήσει. Μην ξεχάσετε να κάνετε επιβεβαίωση της εγγραφής σας, στο email που θα σας έρθει! 🤗 Όσοι είστε κι εσείς wordpress bloggers, πατήστε απλώς follow.
Eat Dessert First Greece 
4 Comments Add yours