Διαβάστε το δεύτερο μέρος εδώ

• Facebook
• Twitter
• Instagram

Ένα κρύο απόγευμα μιας Κυριακής του Δεκέμβρη αποφασίσαμε να κάνουμε μια επίσκεψη, ελπίζοντας ότι κάτι γλυκό θα μας κεράσουν και κάποια ιστορία θα μας πουν… Και έγινε ακριβώς όπως το φανταστήκαμε! Η κ. Θεονύμφη Βλαχάκη-Μακατουνάκη, Κρητικιά νοικοκυρά και όχι μόνο, μας υποδέχθηκε με ανοιχτή την αγκαλιά, μας κέρασε γλυκό του κουταλιού με νεράκι και ελληνικό καφέ -για αρχή φυσικά- και μας μίλησε για τη ζωή της στο χωριό στην Κρήτη. Μας έδειξε πανέμορφα υφαντά, μας διηγήθηκε πολλές μικρές ιστορίες και μας έφτιαξε κρητικούς τηγανίτες με τον παραδοσιακό τρόπο που μόνο οι γνήσιες μαγείρισσες ξέρουν!

Και άλλα πολλά, που όμως θα τα αφήσουμε για το δεύτερο μέρος της ιστορίας μας… Όσα γράφουμε παρακάτω προέκυψαν από τις συζητήσεις μας και τις αφηγήσεις της, μαζί με σχόλια από αναπάντεχους επισκέπτες… έτσι είναι τα παραδοσιακά, φιλόξενα σπίτια, όλο και κάποιον θα συναντήσεις και όλο και κάτι ενδιαφέρον θα σου πει την ώρα που θα τσιμπάει έναν τηγανίτα!

Η κ. Θεονύμφη γεννήθηκε στον Κρουσώνα Ηρακλείου της επαρχείας Μαλεβιζίου, κωμόπολη σε υψόμετρο 460μ. στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Το πρώτο πράγμα που έκανε η κ. Θεονύμφη όταν τη ρωτήσαμε για τον Κρουσώνα, ήταν να μας φέρει δύο φωτογραφίες του, κάπως ταλαιπωρημένες από το χρόνο και τη χρήση, λέγοντας νοσταλγικά πως της αρέσει να βλέπει το χωριό.

Μας έδειξε το μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης και μας είπε ότι εκεί πίσω από τα ψηλά βουνά, που θα νόμιζες ότι δεν υπάρχει ζωή, είναι το χωριό Λιβάδι και εκεί ζουν βοσκοί με πρόβατα και υπάρχουν αμέτρητες μηλιές και αχλαδιές. Εκεί πια έχουν χτίσει ξενοδοχεία, μεζονέτες, σπίτια…

Η κ. Θεονύμφη ζει στην Αθήνα από όταν παντρεύτηκε αλλά κρατάει πάντα ζωντανή την επαφή της με τις ρίζες της. Εκτός από το να περνάει τις διακοπές στο χωριό, στην Αθήνα είναι μέλος της εξελεγκτικής επιτροπής του Συλλόγου Κρητών Περιστερίου, καθώς και ταμίας του Συλλόγου Κρουσανιωτών «Η Αγία Ειρήνη» εδώ και είκοσι χρόνια. Για αυτά θα μιλήσουμε αναλυτικότερα στο δεύτερο μέρος του αφιερώματός μας.

Συνταγή Νο1 της κ. Θεονύμφης: Γλυκό του κουταλιού κυδώνι

Έτσι όπως μιλούσαμε η κ. Θεονύμφη μας έφερε γλυκό του κουταλιού κυδώνι σε κρυστάλλινα πιατάκια από το γάμο της, και μας είπε και τη συνταγή: δύο προς ένα, δύο ποτήρια ψιλοκομμένο κυδώνι και ένα ποτήρι ζάχαρη, αλλά έβαλε λίγο λιγότερη -όσο χρειαζόταν δηλαδή γιατί ήταν πεντανόστιμο! Όση ζάχαρη βάζεις, τόσο νερό και ρίχνεις και ένα ποτηράκι της ρακής χυμό λεμόνι. Τα βάζεις όλα μαζί εκτός από το λεμόνι και βράζουν σιγά σιγά. Περίπου στη μέση της διαδικασίας προσθέτεις το λεμόνι, μας είπε και συμπλήρωσε «όπως έλεγε παλιά η μάνα μου για να μη ζαχαρώσει». Τα κυδώνια αυτή τη φορά ήταν σκληρά, είπε στο σύζυγο κ. Λευτέρη που μπαινόβγαινε στην κουζίνα, αλλά μετά πρόσθεσε πως τα σκληρά κυδώνια δίνουν καλύτερο χρώμα, αλλιώς γίνονται σκούρα. Άμα θες να κάνεις το χρώμα πιο σκούρο, σκεπάζεις την κατσαρόλα, αλλά εκείνης της αρέσει φωτεινό. Το βράζει καμία ώρα, αλλά δεν το αφήνει, έχει το νου της…

Από πέμπτη Δημοτικού έκανε ντολμαδάκια και της φαινόντουσαν το πιο εύκολο φαγητό -αλίμονο σε μας! Οι γονείς της τους άφηναν με τα αδέρφια της στη γιαγιά της και τους μάθαινε να μαγειρεύουν. Έκαναν και γλυκά, καλιτσούνια, κουλουράκια, γλυκά του κουταλιού κυδώνι, νεράντζι… Όχι απλά με τη μαμά και τη γιαγιά, αλλά ήταν και στη σχολή, μας είπε.

Ήταν η οικοκυρική σχολή της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, είκοσι λεπτά από τον Κρουσώνα, στην οποία πήγε για τρία χρόνια μετά από το Γυμνάσιο -αυτό ήταν κάτι σπάνιο, συνήθως τα υπόλοιπα κορίτσια είχαν τελειώσει το Δημοτικό πριν μπουν στη σχολή. Εκεί έκαναν μαγειρική, ζαχαροπλαστική, κονσερβοποιία, υφαντουργία, πλέξιμο με τη βελόνα, ραπτική-κοπτική με πατρόν, ταπητουργία, τα χαλιά «Ανατόλια»… κάθε χρόνο υφαίναν από δύο χαλιά. Πόσο φοβερό να ξέρεις να κάνεις όλα αυτά και να τα κάνεις και τόσο άψογα όσο η κ. Θεονύμφη… Σήμερα μια ζωή ολόκληρη ίσως να μη μας έφτανε να γίνουμε έστω και στα μισά καλοί! Και όταν λέμε έπλεκαν, όχι με το βελονάκι που προσπαθούμε εμείς, αλλά με τη βελόνα που ράβουμε τα κουμπιά, την ψιλή! Μας έφερε να μας δείξει δημιουργίες της και πραγματικά φαίνεται απίστευτο να είναι φτιαγμένα στο χέρι.

Οι σπουδάστριες έμεναν μέσα και έβγαιναν μόνο το Πάσχα και τα Χριστούγεννα, στις διακοπές. Η κ. Θεονύμφη ήταν χαμηλών τόνων, δεν τσακωνόταν, δε φώναζε… αλλά είχε και ορισμένες που τσακωνόντουσαν μεταξύ τους -μπορούμε να το φανταστούμε με τόσα κορίτσια μαζεμένα! Όταν η σχολή έκλεισε έγινε οικοτροφείο για μικρά παιδιά.

Ψάξαμε λίγα πράγματα για τη σχολή και βρήκαμε πως οι Αγροτικές Μεταβατικές Οικοκυρικές Σχολές (Α.Μ.Ο.Σ.) ιδρύθηκαν το 1940 επί δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά από το Ελληνικό Κράτος με στόχο να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της γυναίκας αγρότισσας για μορφωτική, κοινωνική και οικονομική εξέλιξη. Ήταν μια ιδέα που υπήρχε και παλαιότερα -ο Ελευθέριος Βενιζέλος στην προσπάθεια εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1929 πρότεινε:

…Δια τα κοράσια των με-
ρών τούτων (επαρχιακάς πόλεις και κωμοπόλεις) προτείνομεν να ιδρυθώσιν όσον το δυνατόν περισσότερα κατώτεραι οικοκυρικαί σχολαί εν αις εντός διετίας θα παρέχωνται μαθήματα οικιακής οικονομίας και οικιακών έργων και άμα θα διδάσκωνται και ειδικοί τινες κλάδοι γεωργικοί ή βιοτεχνικοί… ούτως οικοκυρικαί αύται σχολαί χωρίς να παραμελώσι την ειδικήν επαγγελματικήν μόρφωσιν θα διαπλάττωσιν άμα την μέλλουσαν οικοκυράν και μητέρα κατά πολύ πληρέστερον τρόπον.

Προτάσεις προς βελτίωσιν του εκπαιδευτικού ημών συστήματος, Ελευθέριος Βενιζέλος, 1929 (πηγή)

Δικαίωμα φοίτησης στις οικοκυρικές σχολές είχαν κορίτσια 13-17 ετών, με απολυτήριο Δημοτικού και η εκπαίδευση παρεχόταν δωρεάν. Οι Α.Μ.Ο.Σ. είχαν έδρα το κεφαλοχώρι και εξυπηρετούσαν όλα τα γύρω χωριά. Η ίδρυση τους εκπλήρωνε το αίτημα παιδαγωγών και γυναικών για γυναικεία εκπαίδευση.

Η ίδρυση των Α.Μ.Ο.Σ. συνέβαλλε στην αναβάθμιση του ρόλου των γυναικών της υπαίθρου στην οικογένεια και την κοινωνία, το οποίο θα ωφελούσε τις ίδιες αλλά και μακροπρόθεσμα το Έθνος, μιας και οι γυναίκες αποκτούσαν γεωργικές γνώσεις που βελτίωναν την υγεία και τη διαβίωση στο σπίτι, την ανατροφή των παιδιών κλπ. Η φοίτηση τους προσέφερε επίσης επαγγελματικά εφόδια, για όσες ήθελαν ή έπρεπε να εργαστούν. Όπως μας είπε η κ. Θεονύμφη, όταν αποφοιτούσαν τα κορίτσια μπορούσαν να δουλέψουν σε σχολεία και να διδάσκουν Οικιακή Οικονομία. Η Οικιακή Οικονομία είναι μια επιστήμη που είχε αναπτυχθεί στη Δύση από το τέλος του 18ου αι. Παρείχε θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις στις γυναίκες όλων των κοινωνικών στρωμάτων για τη διαχείριση του σπιτιού και της καθημερινής ζωής.

Αι Αγροτικαί Μεταβατικαί Οικοκυρικαί Σχολαί σκοπούσιν αφ’ ενός μέν την τόνωσιν του Θρησκευτικού και Εθνικού φρονήματος των μαθητριών των, αφ’ ετέρου δε την παροχήν εις αυτάς στοιχειωδών γνώσεων υγιεινής και γεωργίας ως και την άσκησίν των εις οικοκυρικά έργα και οικοτεχνίας, δι’ ων θα καταστώσιν αύται ικαναί να συμβάλωσιν εις την οικονομικήν ανακούφισιν των οικογενειών των»

Κανονισμός Αγροτικών Μεταβατικών Οικοκυρικών Σχολών, Αθήνα, Εθνικό Τυπογραφείο, 1943 (πηγή)

Κάπου εδώ διακόψαμε για λίγο το ταξίδι μας στο χρόνο, γιατί… πεινάσαμε! Επειδή είμαστε γνωστοί γλυκατζήδες, η κ. Θεονύμφης πρότεινε να μας φτιάξει νηστίσιμος κρητικούς τηγανίτες και όπως καταλαβαίνετε δεχθήκαμε αμέσως μετά χαράς! Από ευγένεια και με μισή καρδιά είπαμε να μη τη βάλουμε σε κόπο, αλλά ως κλασική νοικοκυρά δεν έχει μεγαλύτερη απόλαυση από το να κερνάει τους καλεσμένους της τα φρεσκοψημένα γλυκάκια της. «Αλεύρι έχουμε, νερό έχουμε, λάδι έχουμε…» και κάπως έτσι μας έδωσε και τη λίστα των υλικών.

Ανοίξαμε λοιπόν μια ακόμα γλυκιά κουβέντα και η κ. Θεονύμφη μας είπε πως στο Ηράκλειο και στα Χανιά κάνουν διαφορετικά γλυκά -στα Χανιά κάνουν ξεροτήγανα (δίπλες) ενώ στο Ηράκλειο κάνουν τους τηγανίτες.

Και επειδή στα φιλόξενα σπίτια όπως είπαμε όλο και κάποιος αναπάντεχος επισκέπτης θα εμφανιστεί, δε μας έκανε καθόλου εντύπωση όταν ήρθε στην παρέα μας η Ασημίνα, ανιψιά της κ. Θεονύμφης, η οποία προσέθεσε τη δική της πινελιά στην ιστορία μας.

Το πρώτο πράγμα που τη ρωτήσαμε είναι τι γνώμη έχει για τα γλυκά της κ. Θεονύμφης. Μας απάντησε πως είναι πάρα πολύ νόστιμα επειδή είναι κρητικά, φτιαγμένα με έξτρα αγάπη και παραδοσιακές κρουσανιώτικες συνταγές. Και φυσικά τα υπολογίζει όλα με το μάτι, όπως κάνουν όλες οι παραδοσιακές νοικοκυρές. «Μέσα σε μισή ώρα η θεία Θεονύμφη μπορεί να φτιάξει φαγητά, γλυκά, δε βαριέται ποτέ…» Τα υπόλοιπα που μας είπε η Ασημίνα θα τα μάθετε στο δεύτερο μέρος του κρητικού μας αφιερώματος, γιατί λιγουρευτήκαμε τους τηγανίτες και δε μπορούμε να περιμένουμε άλλο!

Συνταγή Νο2 της κ. Θεονύμφης: Κρητικοί τηγανίτες

Όσο εμείς τα λέγαμε με τα ελληνικά καφεδάκια μας, η κ. Θεονύμφη είχε ήδη βάλει νερό στο λεκανάκι και πρόσθετε αλεύρι με το έμπειρο μάτι της, μέχρι να φτάσει στην επιθυμητή υφή. Επειδή κι εμείς με το μάτι το είδαμε, θα αφήσουμε τις εικόνες να αφηγηθούν από μόνες τους τη συνταγή…

Κάπου εδώ θα κάνουμε μια στάση στο ταξίδι μας αυτό, θα πάρουμε από ένα πιατάκι τηγανίτες με μέλι ή ζάχαρη και κανέλα και θα υποσχεθούμε να επιστρέψουμε σύντομα με περισσότερες γλυκές ιστορίες από την Κρήτη με αγάπη! Η κ. Θεονύμφη έχει κι άλλα να μας φτιάξει και να μας πει, μείνετε συντονισμένοι!

Κάθε χρόνο πριν από τα Χριστούγεννα ο Σύλλογος Κρητών Περιστερίου φτιάχνει τηγανίτες στην Πλατεία Δημαρχείου στο Περιστέρι. Πέρσι η κ. Θεονύμφη έκανε 9 κιλά αλεύρι τηγανίτες και έγιναν ανάρπαστοι… Φέτος το ραντεβού είναι στις 23 Δεκεμβρίου στις 18.00, μην το χάσετε!

Διαβάστε πρώτοι κάθε νέο μας άρθρο!

Βρείτε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μας:

• Instagram: @eatdessertfirstgreece 
• Facebook profile: Giorgos Eliza Vlachakis
• Facebook page: eatdessertfirstgreece
• Twitter: @eatdessert1stGr
• Pinterest: eatdessert1stGr
• WordPress: Eat Dessert First Greece
• LinkedIn: Eliza Neofytou
• Reddit: eatdessertfirstgr

Ακολουθήστε μας συμπληρώνοντας το email σας στο πεδίο στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας μας, για να σας έρχεται με email κάθε νέο μας άρθρο μόλις κυκλοφορήσει. Μην ξεχάσετε να κάνετε επιβεβαίωση της εγγραφής σας, στο email που θα σας έρθει! 🤗 Όσοι είστε κι εσείς wordpress bloggers, πατήστε απλώς follow.